به گزارش روابط عمومی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، سی و نهمین نشست از نشست‌های علمی پژوهشگاه مطالعات تقریبی با حضور و ارائه حجت‌الاسلام‌والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور ریاست محترم مؤسسه قرآنی «تمهید» در تکمیل موضوع «شیوه تعامل با دیگر مذاهب و الزامات آن از نگاه قرآن» در شنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ با حضور ریاست محترم و پژوهشگران ارجمند پژوهشگاه به‌صورت حضوری (با رعایت پروتکل‌های بهداشتی) و نیز با حضور مجازی فعالین و علاقه‌مندان بحث وحدت و تقریب برگزار گردید.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور ریاست محترم مؤسسه قرآنی «تمهید» در تکمیل فرمایشات خود در جلسه پیشین فرمودند که تشکل اسلامی در مکه پایه‌ریزی شد و در مدینه تحقق یافت، آخرین سوره مکی سوره حجر است که سوره پنجاه و چهارم است و در پایان این سوره امر شده که: فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ.
سوره‌های انعام تا مطففین در این اجاله مشاهده می‌شوند و ما به مهم‌ترین اشارات و توصیفات و تصریحات این سور به بحق وحدت و اختلاف اشاره خواهیم نمود:
- در ابتدای علنی شدن یک گروه حساسیت‌ها بالا می‌رود کنش‌ها و واکنش‌ها متفاوت می‌شوند و فاصله بین رهبر و پیروان ایجاد می‌شود و برخی شرط می‌کنند که اگر بخواهید ما با شما همراهی کنیم فلان اشخاص نباید همراه شما باشند وَلَا تَطْرُدِ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ ۖ مَا عَلَيْكَ مِنْ حِسَابِهِمْ مِنْ شَيْءٍ وَمَا مِنْ حِسَابِكَ عَلَيْهِمْ مِنْ شَيْءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَكُونَ مِنَ الظَّالِمِينَ(انعام،۵۲) در بحث تقریب هم هزینه جذب غیر شیعی نباید طرد گروه‌های شیعیان باشد، البته بی‌جهت نباید با گروه‌های بد و غیرمنطقی همراهی کنیم: وَإِذَا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آيَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّىٰ يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ ۚ وَإِمَّا يُنْسِيَنَّكَ الشَّيْطَانُ فَلَا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرَىٰ مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ (انعام، ۶۸)
- به مقدسات آنها بی‌احترامی نکنیم: وَلَا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَيْرِ عِلْمٍ منطق قرآنی فرمایش آقا در اعلام حرمت توهین به بزرگان و مقدسات اهل‌سنت هم همین است.
- وقتی فشار زیاد شد اگر با گفتار حسن و جدال احسن نتوانستیم همراهی لازم را ایجاد کنیم گروه تحت‌فشار باید هجرت کند صبر بر هجرت موجب گشایش می‌شود وَأَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةٌ ۗ إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ (زمر، ۱۰)این قسمت از آیه «إِنَّما یوَفَّى الصَّابِرُونَ» درباره جعفر بن ابى‌طالب و یاران او نازل گردیده که در مواقع شدت بلا صبر کردند و از مجاهدت کوتاهى نورزیدند.
- جریان اهل خرد را تشویق کنیم و افراد قابل گفت‌وگو مورد مدح و ستایش قرار گیرند تا به گفت‌وگو ترغیب شوند، ما باید جریان خردورز را تشویق کنیم و به آنها نزدیک شویم. امیرالمؤمنین فرمود با افراد متعصب نهروان در مورد وحدت صحبت نکنید: وَ الَّذينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوها وَ أَنابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرى فَبَشِّرْعِبَادِ الَّذِینَ یسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعُونَ أَحْسَنَه.
- به‌گونه‌ای عمل کنید که شما را مأمور ایمان بدانند، به دلیل: قُلْ يَا قَوْمِ اعْمَلُوا عَلَىٰ مَكَانَتِكُمْ إِنِّي عَامِلٌ ۖ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ مَنْ تَكُونُ لَهُ عَاقِبَةُ الدَّارِ و نیز وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتابِ وَ مُهَيْمِناً عَلَيْهِ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللّهُ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ عَمّا جاءَكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنامِنْكُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً وَ لَوْ شاءَ اللّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ لكِنْ لِيَبْلُوَكُمْ فِى ما آتاكُمْ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْراتِ إِلَى اللّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعاً فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ (مائده ۴۸) و همچنین إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ ۚ وَلَا تَكُنْ لِلْخَائِنِينَ خَصِيمًا. (نساء، ۱۰۵)
- در برابر بد نباید بد بود در برابر خون نباید خون ریخت: وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ۚ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيم وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الَّذِينَ صَبَرُوا وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ (فصلت ۳۴ و ۳۵) صبورها از دشمنی‌ها، دوستی‌های گرم درست می‌کنند البته دانش عظیمی باید باشد تا چنین کاری صورت بگیرد، البته مواظب شیطان هم باید بود. در سیره ائمه هم این‌گونه بوده و امام حسن مجتبی علیه‌السلام شامی معاند لعن کننده را جذب کرد.
ما دین توحیدی داریم از نوح، ابراهیم و موسی و عیسی وصیت به همه اینها تفرقه در دین الهی پیدا نکنید و در امر دین تفرقه نکنید. البته ما باید بین دو گروه تفکیک قائل شویم گروهی که ایجاد اختلاف می‌کنند و گروهی که تابع این افراد هستند. پولس دین مسیحیت را تحریف کرد و عزرا یهودیت را منحرف کرد کسانی که حتی یک‌لحظه ایمان نیاوردند و ۶۰ سال منع حدیث کردند و عشره مبشره شدند و همه صحابه را دارای عدالت حجیت شمردند، در اسلام تحریف ایجاد کردند: شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّي بِهِ نُوحاً وَ الَّذي أَوْحَيْنا إِلَيْکَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهيمَ وَ مُوسي وَ عيسي أَنْ أَقيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فيهِ کَبُرَ عَلَي الْمُشْرِکينَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبي إِلَيْهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدي إِلَيْهِ مَنْ يُنيبُ(شوری ۱۳) و نیز وَ ما تَفَرَّقُوا إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ وَ لَوْ لا کَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّکَ إِلي أَجَلٍ مُسَمًّي لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَ إِنَّ الَّذينَ أُورِثُوا الْکِتابَ مِنْ بَعْدِهِمْ لَفي شَکٍّ مِنْهُ مُريبٍ(شوری ۱۴) و آنان که پس از گذشتگان وارث کتاب آسمانی شدند (مانند یهود و نصارا) در آن کتاب آسمانی سخت در شک و ریب بماندند؛ لذا باید بین وارثان کتاب و کسانی که بعد هستند باید فرق گذاشت.
استاد بهجت‌پور در بخش دیگری از ارائه خود کیفیت مواجه با فرق دیگر و یا هر مخالف دیگر را از نگاه قرآن تبیین نمودند و گفتند:
- باید زبان تعامل و گفتن حکمت را راه ارتباط قرار دهیم: ادْعُ إِلي سَبيلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدينَ (نحل،۱۲۵).
- با اندیشه صرفاً شیعی نمی‌توان طرف شد باید حق را از منابع مشترک به دست بیاورید مشرکین خالقیت خدا را قبول داشتند لذا به آن استدلال می‌شود: وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلْ أَ فَرَأَيْتُمْ ما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرادَنِيَ اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ کاشِفاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرادَني بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِکاتُ رَحْمَتِهِ قُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ عَلَيْهِ يَتَوَکَّلُ الْمُتَوَکِّلُونَ(زمر،۳۸) و نیز وَلَئِن سَأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَسَخَّرَ ٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ لَيَقُولُنَّ ٱللَّهُۖ فَأَنَّىٰ يُؤۡفَكُونَ (عنکبوت، ۶۱) و همین‌طور: اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ ثُمَّ رَزَقَكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ ۖ هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يَفْعَلُ مِنْ ذَٰلِكُمْ مِنْ شَيْءٍ ۚ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ (روم ۴۰) و اللَّهُ الَّذي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ(ابراهیم، ۳۲) ما در مورد اهل کتاب هم همین موضع را داریم: اتَّبِعُوا مَا أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ وَلَا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ ۗ (اعراف، ۳) وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَأُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَإِلَٰهُنَا وَإِلَٰهُكُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ)عنکبوت، ۴۶) تکیه بر مشترکات و آنچه از خدا و پیغمبر است برای بعد از آن.
ریاست محترم مؤسسه قرآنی «تمهید» در بخش پایانی بحث خود برخی از تاکتیک‌ها و تکنیک‌های وحدت‌زا از نگاه قرآن را متذکر شدند و گفتند که:
- اگر ما به‌خاطر اعتقاداتمان یا اعتقاداتشان خودشان را برتر و بهتر از ما می‌دانند و نوعی خودشیفتگی دارند: وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَهُمْ ۗ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِيَاءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ۹۱ (راه‌حل این امر تذکر کارهای ناصواب آنان و ارائه لیست این نوع کارها و بیان تناقضات رفتاری آنان است: وَلَقَدْ جَاءَكُمْ مُوسَىٰ بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ۹۲ و وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَيْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاسْمَعُوا ۖ قَالُوا سَمِعْنَا وَعَصَيْنَا وَأُشْرِبُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ بِكُفْرِهِمْ ۚ قُلْ بِئْسَمَا يَأْمُرُكُمْ بِهِ إِيمَانُكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ۹۳با خود شیفتگان باید تناقض رفتاری‌شان مطرح شود تا پایین بیایند و به گفت‌وگو بنشینند.
- ممکن است آنها برای جذب نیروهای ما برنامه داشته باشند: وَدَّ كَثِيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِكُمْ كُفَّارًا حَسَدًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ ۖ در این صورت یقه‌گیری نباید بکنیم بلکه باید با عفو و چشم‌پوشی و صفح برخورد نماییم: فَاعْفُوا وَاصْفَحُوا حَتَّىٰ يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ۱۰۹ بقره البته پاسخ به شبهات لازم است ولی درگیری به صلاح نیست تا وقتی که زمان آن فرابرسد.
- نقطه مشترک ما قرآن است پافشاری و تبلیغ آن و تکیه بر نقاط مشترک باید داشته باشیم، به دلیل آیات متعدد سورره بقره:
- وَقَالُوا كُونُوا هُودًا أَوْ نَصَارَىٰ تَهْتَدُوا ۗ قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا ۖ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ۱۳۵ ؛
- قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنْزِلَ إِلَىٰ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ ۱۳۶؛
- فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ مَا آمَنْتُمْ بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوْا ۖ وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا هُمْ فِي شِقَاقٍ ۖ فَسَيَكْفِيكَهُمُ اللَّهُ ۚ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ۱۳۷؛
- وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَيْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا ۗ أَوَلَوْ كَانَ آبَاؤُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ شَيْئًا وَلَا يَهْتَدُونَ۱۷۰؛
در پایان مقرر گردید ادامه بحث استاد در جلسه‌ای دیگر ادامه یابد و یا مباحث ایشان در قالب دو مقاله به دفتر نشست علمی پژوهشگاه تحویل گردد.
ارسال نظر