وب سایت رسمی مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى

مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی برای تحقق هدف کلان «امت واحده» و تقریب مذاهب اسلامی و تحقیق و توسعۀ علمی در این زمینه، برنامۀ پژوهشی حمایت از رساله‌های دکتری را در محورهای پیوست اجرا می‌کند تا این بار دانشگاهیان مسلمان سهم و نقش خود را در تحقق الگوی کلان «امت واحده» ایفا کنند و از این طریق برای تقریب مذاهب اسلامی گام بردارند. 

موضوعات این حمایت در ابتدای هر سال تحصیلی دانشگاهی، تجدید و به‌روزرسانی می‌شود و دانشجویان دکتری علاقه‌مند می‌توانند در چهارچوب این آیین‌نامه به مهمترین مسائل و نیازهای مسلمانان در جهان معاصر بپردازند و پژوهش‌های خود را در این باره عرضه کنند از مزایای این برنامه استفاده کنند. 

موضوع محوری ادوار مختلف این برنامۀ پژوهشی، حفظ و ارتقاء کرامت انسانی مسلمانان در جهان معاصر است و در هر دوره از این برنامه به یکی از موضوعات کلانی می‌پردازیم که یک شهروند مسلمان برای زیستن در جهان معاصر با آنها روبه‌روست و اهتمام دانشگاهیان برای حل و رفع آنها در وهلۀ نخست به تحقق کرامت انسانی می‌انجامد و سپس راهی است برای تحقق آرمان قرآنی امت واحده.

به این ترتیب همان‌طور که در محورهای این برنامه خواهید دید، هدف ما از برگزاری برنامه پژوهشی حمایت از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاهی، اولاً کمتر بحث‌های محض و نظری و بیشتر بحث‌های کاربردی و مسئله‌محور دربارۀ موضوعات عملی و روزمره در جوامع و جمعیت‌های مسلمانان است؛ ثانیاً رویکرد علمی ما بیشتر اجتماعی، رفتاری و فرهنگی و کمتر تاریخی، فلسفی یا کلامی است و ثالثاً به‌ویژه برای مخاطبان بین‌المللی این برنامه به‌طور شفاف اعلام می‌داریم که در تدوین موضوعات این برنامه، به لحاظ پژوهشی، فاقد سوگیری نیستیم و سوگیری‌های (biases) اسلامی و ارزشی خود را در برخی موضوعات اجتماعی حساس همچون ازدواج، همجنس‌گرایی و مانند آن اعمال کرده‌ایم. 

این برنامه پژوهشی در سطح بین‌المللی پیش‌بینی شده است اما دور نخست این برنامه صرفاً شامل دانشجویان ایرانی است و در دوره‌های بعدی شامل کشورهای عربی و سپس شامل دیگر کشورها خواهد شد. بر این اساس دانشجویان مسلمان مقطع دکتری در همۀ کشورها و همچنین دانشگاهیان و پژوهشگران غیرمسلمانی که توسعۀ ارزش‌های اسلامی در جهان معاصر را راه بهتری برای بهزیستی و تحقق کرامت انسانی می‌دانند و تخصص دانشگاهی آنها با محورهای موضوعی این آیین‌نامه مرتبط است، می‌توانند موضوع پایان‌نامه یا رساله خود را با این برنامه همسو کنند و از مزایای این برنامه بهره‌مند شوند. 

امیدواریم تعامل علمی و پژوهشی دانشگاهیان جهان اسلام برای حل مسائل مشترک فرهنگی، اجتماعی و رفتاری مسلمانان، خود این متخصصان را نیز به هم نزدیک‌تر و هویت مشترک آنها را تقویت کند؛ إن‌شاءالله.

برای استفاده از مزایای این برنامه حمایتی:

•  -  آیین‌نامۀ اجرایی زیر را مطالعه بفرمایید،
•  -  موضوعات اصلی و فرعی (ویژه سال 1403/ 2024) زیر را مطالعه بفرمایید،
•  -  فرم درخواست حمایت(فرم حمایت از پایان نامه ارشد ، فرم حمایت از رساله ی دکتری) را با توجه به محورهای این فراخوان به طور کامل تکمیل و به همراه طرحنامۀ (proposal) رساله دکتری که به تصویب گروه و دانشکده رسیده است را به پست الکترونیک academic@taqrib.ir ارسال بفرمایید. 
•  -  لطفا توجه بفرمایید که:
•  -  از بررسی و اعلام نظر دربارۀ فرم‌های ناقص یا درخواست‌های فاقد طرحنامه (proposal) معذوریم.
•  -  ارسال طرحنامه به منزلۀ پذیرش و حمایت از آن نیست. 

پیوست1: آیین‌نامه اجرایی

ماده1. تعاریف:

•  -  مجمع: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و معاونت‌های مرتبط با این برنامه پژوهشی.
•  -  حمایت: مبلغ یا مبالغی است که به‌صورت پرداخت مستقیم نقدی که طبق مراحل مختلف پیش‌بینی شده در این آیین‌نامه در قالب قرارداد پژوهشی و در قبال انجام تحقیقات (در چهارچوب محورهای علمی) و انجام تعهدات این برنامه پرداخت می‌شود. 
•  -  شورای پژوهشی: شورای پژوهشی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم بررسی و تأیید طرحنامه‌های دانشجویی دریافتی در چهارچوب اولویت‌های پژوهشی این برنامه را بر عهده دارد.
•  -  دانشجو: دانشجویان تمام‌وقت کارشناسی‌ارشد یا دکتری دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی داخل و خارج از ایران. 
•  -  دانشگاه: مؤسسه آموزشی و پژوهشی که با مجوز وزارت علوم جمهوری اسلامی ایران فعالیت دارد یا دانشگاه‌های بین‌المللی که مدارک تحصیلی آنها در گروه الف و ب این وزارتخانه درج شده باشد.
•  -  استاد راهنما: استاد راهنما یا استاد راهنمای نخست (برای رساله‌های با چند راهنما) حسب گواهی معتبر دانشگاه است.
•  -  تأییدیۀ استاد راهنما: پیوند الکترونیکی و توضیحات ارسالی از سوی سامانۀ الکترونیکی اجرای این برنامه به پست الکترونیکی استاد راهنماست که وی با زدن روی آن پیوند تأیید می‌کند که از دریافت این حمایت توسط دانشجو و ضوابط اجرایی این برنامه آگاه و با آن موافق است. 
•  -  طرحنامه (Proposal): مستندی تفصیلی است که طبق ضوابط دانشگاه محل تحصیل دانشجو تدوین شده و دست‌کم شامل اهداف، بیان مسئله، پیشینه و بازۀ زمانی انجام پژوهش است.
•  -  ارزیابی: مراحل و سازوکاری است که با نظر شورای پژوهشی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی برای ارزیابی، تأیید یا رد پیشنهادهای ارسال شده به این مجمع و داوری یا نظارت بر اجرای این پژوهش‌ها تعیین شده است.
•  -  سامانه: وبگاه اینترنتی که تمام مراحل تماس و ورود و دریافت اطلاعات مرتبط با ذینفعان این برنامه پژوهشی (اعم از مجمع، دانشجو، استاد راهنما و ارزیابان) از طریق آن صورت می‌گیرد.
•  -  قرارداد: مستندی است که تعهدات مجمع و دانشجو برای اعطای حمایت‌های مندرج در این برنامه در آن قید شده است و حسب مورد (داخلی یا بین‌المللی) به زبان فارسی یا انگلیسی تدوین و از سوی طرفین امضاء می‌شود.

ماده2: فرایند انجام حمایت:

فرایند این برنامه به ترتیب شامل مراحل زیر است:

•     -  تصویب طرحنامه کارشناسی‌ارشد یا دکتری در دانشگاه و در بازه زمانی این برنامه پژوهشی به‌صورت نهایی و غیرمشروط یعنی در صورتی که انجام یک پژوهش مثلاً منوط به اصلاح طرحنامه یا دریافت «کد اخلاق» و نظایر آن باشد، این مراحل هم طی شده باشد.
•     -  ثبت‌نام دانشجو در سامانۀ این برنامۀ پژوهشی و تکمیل بندها و مدارک خواسته شده.
•     -  تأیید استاد راهنما و اعلام آگاهی از ضوابط اعطای این حمایت به دانشجو.
•     -  انعقاد قرارداد حمایت پژوهشی فی‌مابین دانشجو و مجمع.
•     -  ثبت دو گزارش ادواری سه ماهه (برای پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد) و دو گزارش ادواری شش ماهه (برای رساله دکتری) پیشرفت کار دانشجو در سامانۀ این برنامۀ پژوهشی.
•     -  برگزاری جلسۀ دفاع کارشناسی‌ارشد و جلسات پیش‌دفاع و دفاع نهایی دکتری با حضور نماینده پژوهشی مجمع.
•     -  تحویل یک مجلد، لوح فشرده متن پایان‌نامه یا رساله به مجمع و مقاله مستخرج از رساله دکتری به مجمع برای احراز درج عبارت مصوب در قرارداد، در صفحه سپاسگزاری یا acknowledgement پایان‌نامه و رساله و و نیز در بخش     -  سپاسگزاری دست‌کم یکی از مقالات چاپ شده و مستخرج از رسالۀ دکتری.
•     -  صدور تأیید پایانی از سوی شورای پژوهشی مجمع و اعطاء یا تکمیل اعطای حمایت پژوهشی به دانشجو و استاد راهنما.

مادۀ 3: مبلغ حمایت و مراحل پرداخت

•     -  مبلغ این حمایت شامل دو بخش ثابت و متغیر به شرح زیر است:

•     -  مراحل پرداخت به این شرح است:
  •           *  مرحلۀ نخست: 50درصد مبلغ ثابت بلافاصله بعد از انعقاد قرارداد حمایت
  •           *  مرحلۀ دوم: 50درصد مبلغ ثابت بلافاصله بعد از دفاع و تدوین صورتجلسه دفاع
  •           *  مرحلۀ سوم: مبلغ متغیر تعیین شده از سوی شورای پژوهشی مجمع (بر حسب ارزیابی کیفیت پژوهش)

ماده4: معیارهای پذیرش طرحنامه و تأیید نهایی انجام کار

معیارهای ارزیابی و پذیرش طرحنامه‌های دانشجویی و تأیید نهایی پایان کار شامل (و نه محدود به) موارد زیر است:

•     -  همسویی موضوع و عنوان پایان‌نامه یا رساله با محورهای علمی مندرج در پیوست2.
•     -  کاربردی بودن عنوان و مسئلۀ پژوهش دانشجو و معطوف بودن به مسائل و مشکلات واقعی و روزمره مسلمانان.
•     -  پرهیز از پرداختن به مباحث نظری صِرف.

ماده5: مالکیت فکری

•     -  این برنامۀ پژوهشی جنبۀ ترویجی و توسعه‌ای دارد و مجمع ادعایی درباره مالکیت مادی یا معنوی بر نتایج پژوهش دانشجو ندارد. 
•     -  در مواردی که پایان‌نامه یا رساله دانشجو قابلیت استخراج «دست‌نامۀ سیاستی» (policy paper) داشته باشد و مجمع تولید این دست‌نامه را به دانشجو (فارغ‌التحصیل) سفارش بدهد، مالکیت طرفین بر این دست‌نامه، تابع قرارداد جدیدی است که میان مجمع و دانشجو منعقد خواهد شد. 

پیوست2: محورهای علمی (معتبر تا بهمن 1403)

محور اول: خانواده محور اصلی حفظ کرامت انسانی در جامعه اسلامی در جهان معاصر

•     -  ویژگی‌های ماهوی و امتیازات خانواده مسلمان در جهان معاصر
•     -  ارتباط الگوهای قدیم و جدید خانواده، قوم و قبیله با کرامت انسان و هم‌شناسی اجتماعی
•     -  سهم خانواده در نظام تعلیم و تربیت در اسلام
•     -  سهم خانواده و نهادهای رقیب آن در تربیت اسلامی پسران و دختران 
•     -  نظام حقوق زن در اسلام و وظایف زوجین در خانواده مسلمان
•     -  رویکردهای زنانه‌نگر در مطالعات اسلامی خانواده (فقهی، حقوقی، اجتماعی، اقتصادی و...)
•     -  اهمیت توجه به مقاصد شریعت در مطالعات اسلامی خانواده
•     -  اثرات متقابل خانواده مسلمان با نهاد قدرت و سیاست در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی
•     -  نقش خانواده در آفرینش و توسعۀ سرمایۀ اجتماعی و در هویت‌یابی نوجوانان و جوانان 

محور دوم: ازدواج و تجرد و کرامت انسانی در خانواده اسلامی و چالش‌های آن در جهان معاصر

•     -  تشکیل خانواده در جهان معاصر: یک ضرورت یا یک پیشنهاد؟
•     -  پسران و دختران مسلمان: ازدواج‌های زودهنگام و دیرهنگام
•     -  چالش‌های ازدواج پسران و دختران مسلمان با غیرمسلمان در جهان معاصر
•     -  ازدواج بین مذاهب در جوامع مسلمان و تجربه زیستی آن در کشورها
•     -  تجرّد و خودداری از ازدواج و نسبت آن با خروج از زیست مسلمانانه
•     -  طلاق عاطفی و نقش آن در خروج از زیست مسلمانانه
•     -  هم‌باشی بدون ازدواج و ارتباطات شبه‌ازدواج و آسیب‌های آن برای طرفین
•     -  هم‌زیستی با حیوانات به جای خانواده
•     -  هم‌جنس‌گرایی و ابعاد آن در جهان معاصر و الگوهای واکنش‌ مسلمانانه به آن

محور سوم: نقش حجاب در استحکام خانواده مسلمان و ضرورت آن در حفظ کرامت انسانی

•     -  حجاب از دیدگاه ادیان، مذاهب، اقوام و ملل مسلمان و غیرمسلمان
•     -  راهکارهای حقوقی مواجهه با ممنوعیت حجاب در کشورهای غربی
•     -  زمینه‌ها و آثار فرهنگی و اجتماعی ممنوعیت حجاب در کشورهای غربی
•     -  حجاب در فرهنگ و قوانین کشورهای اسلامی در مقایسه با جمهوری اسلامی ایران
•     -  نسبت حجاب با زیست عفیفانه در جهان امروز و آرامش اجتماعی و روانی

محور چهارم: اخلاق جنسی مسلمانانه در جهان معاصر

•     -  اسلام و تربیت جنسی پیش از ازدواج فرزندان در جهان معاصر
•     -  راهکارهای ترویج اخلاق جنسی اسلامی در جهان معاصر
•     -  تأمین کرامت انسان در اخلاق جنسی مسلمانانه
•     -  امواج آزادی جنسی در غرب معاصر و تأثیر آن بر خانوادۀ مسلمان
•     -  تغییر جنسیت از دیدگاه اسلام و پیامدهای آن در خانواده مسلمان
•     -  تجاوز جنسی و اختلاف تعاریف آن در اسلام و غرب
•     -  معماری خانه‌های معاصر و زیست جنسی مسلمانانه

محور پنجم: خانوادۀ مسلمان، فضای مجازی و تفریحات در جهان معاصر

•     -  فرصت‌ها و چالش‌های رسانه‌های مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای خانوادۀ مسلمان
•     -  مداخلات فضای مجازی در تقویت یا تضعیف خانواده اسلامی
•     -  سینمای غربی معاصر و چالش‌های آن برای خانوادۀ مسلمان
•     -  تفریحات و سرگرمی‌های خانوادۀ مسلمان در شهرهای معاصر
•     -  ویژگی‌ها و الگوهای حضور اجتماعی دختران و پسران مسلمان در جامعۀ معاصر

محور ششم: چالش‌های جهان معاصر برای خانواده در جامعه اسلامی: مهاجرت، سقط جنین، تحولات علمی، جمعیت، اقلیت‌ها و...

•     -  هرزه‌نگاری رسانه‌ای و اثرات اجتماعی، روانی و فرهنگی آن بر ارتباطات خانوادگی
•     -  زمینه‌ها و پیامدهای سقط جنین از نگاه مذاهب اسلامی
•     -  پیشرفت علوم و تأثیر آن بر موضوعات و احکام فقهی و حقوقی خانواده (عده، توارث، نفقه، مهریه، رشد، ولایت و قیمومت)
•     -  گسست نسلی والدین و فرزندان در خانواده مسلمان 
•     -  ابعاد مختلف امنیت مسلمانان در نسبت با جمعیت و فرزندآوری
•     -  تحولات جمعیتی و مسئلۀ سالمندی در جوامع مسلمان
•     -  خانواده‌های مهاجر به جوامع غیرمسلمان و غلبه بر چالش‌های پیشِ رو
•     -  چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی اقلیت‌های مسلمان در جوامع غیر مسلمان

محور هفتم: خانواده و قرابت‌های نوپدید در جهان معاصر

•     -  فرزندخواندگی در خانواده مسلمان و ابعاد فرهنگی، اجتماعی، حقوقی و فقهی آن
•     -  ابعاد فرهنگی، اجتماعی، حقوقی و فقهی رحم جایگزین
•     -  ابعاد فرهنگی، اجتماعی، حقوقی و فقهی لقاح و تولید مثل مصنوعی
•     -  اهدای تخمک و جنین و ابعاد فرهنگی، اجتماعی، حقوقی و فقهی آن
•     -  ماهیت نِسَب خانوادگی در شیوه‌های نوین فوق

محور هشتم: اقتصاد خانواده مسلمان: اشتغال مادران و همسران، صنعت حلال و ...

•     -  فرصت‌ها و چالش‌های صنعت «حلال» برای سبک زندگی اسلامی
•     -  تأمین مالی خانواده مسلمان: مرد، زن یا هر دو؟
•     -  نسبت الگوهای اقتصاد خانواده با سبک زندگی اسلامی
•     -  اهمیت مادرانگی در خانواده مسلمان و چالش اشتغال مادران و همسران