وب سایت رسمی مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى

روز مباهله یکی از ایام مهم و مبارک در تاریخ اسلام است که در این گزارش تلاش کرده‌ایم با ابعاد مختلف آن آشنا شویم.

به گزارش خبرگزاری تقریب، واقعه «مباهله» یکی از رویدادهای مهم تاریخ اسلام است این اتفاق پیام‌های بزرگی را در دل خود جای داده و توانسته است خود را در برابر اهل کتاب به عنوان سندی برای اثبات حقانیت اسلام مطرح می‌کند در این رویداد رسول گرامی اسلام (ص) در هماورد طلبی مسیحیانی که خود را بر حق می‌دانستند با بزرگترین و ارزشمندترین دارایی‌هایش که عزیزان جانش بودند حاضر شد و همین امر نشان داد که رسول گرامی اسلام (ص) ذره‌ای شک در حقانیت مسیری که آغاز کرده است ندارد و یقین او بر حقانیتش علمای جبهه مقابل را به هراس انداخت تا میدان مباهله را خالی کند.

این پیروزی مبارک علاوه بر اینکه حقانیت پیامبر خاتم (ص) را نشان داد به همگان جایگاه امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام را نزد پیامبر (ص) و خداوند متعال به نمایش گذاشت تا کسی نتواند او را انکار کند؛ به تعبیر یکی از علما؛ مباهله علاوه بر اثبات حقانیت رسول خدا (ص)، افضلیت امیرالمؤمنین علیه‌السلام، عظمت جایگاه حضرت زهرا سلام الله علیها و حسنین علیهم‌السلام یک نکته دیگر نیز دارد و آن هم اینکه مسیحی اگر حق‌بین باشد نور هدایت را در پنج تن می‌بیند اما ممکن است مسلمان بی‌ولایت بر در خانه وحی لگد زند یا با تکبیر سر از بدن فرزند پیغمبر جدا کند.

مباهله چیست؟

مباهله در واقع بین چند گروه یا عمدتاً دو گروه رخ می‌دهد که با یکدیگر بر سر مسئله‌ای نزاع دارند و هر دو هم بر حقانیت گفته‌های خود مُصر هستند که بعد از اینکه در بحث به نتیجه نرسیدند مقابل همدیگر قرار می‌گیرند و مباهله می‌کنند بدین ترتیب که همدیگر را نفرین می‌کنند هر کدام از این دو گروه که بر حق باشد سالم می‌ماند و گروه دیگر که بر باطل اصرار می‌ورزیدند دچار نفرین و عذاب الهی می‌شوند و برنده مباهله حقانیتش بر همگان اثبات می‌شود.

واقعه مباهله با نامه پیامبر (ص) به مسیحیان نجران و دعوت آنان به اسلام شروع شد و در نهایت با عقب‌نشستن نجرانیان و ایمان‌آوردن عده‌ای از آنان پایان یافت چنانچه پیامبر اسلام (ص) هم‌زمان با مکاتبه با سران حکومت‌های جهان و مراکز مذهبی، نامه‌ای به اسقف نجران نوشت و در آن نامه از ساکنان نجران خواست که اسلام را بپذیرند، با توجه به اینکه مسیحیان می‌دانستند که بعد از حضرت عیسی علیه السلام پیامبری قرار است مبعوث گردد که پیامبر خاتم است و در فرامین آن‌ها تاکید شده بود که باید از پیامبر خاتم که تکمیل‌کننده رسالت همه انبیا (ع) است تبعیت کنند و بر همین مبنا اسقف اعظم مسیحیان نجران تصمیم گرفت تا گروهی را به نمایندگی از خود به مدینه النبی (ص) بفرستد تا با پیامبر (ص) سخن بگویند و سخنان او را بررسی کنند.

هیأت اعزامی از نجران که شامل بیش از ۱۰ نفر از بزرگان آنان بود عازم مدینه شدند و در مسجد مدینه با پیامبر اسلام به بحث و گفتگو پرداختند اما بحث‌ها و گفتگوهای آن‌ها هیچ نتیجه‌ای نداشت و هیچ‌کدام از طرفین بحث حاضر نشد از حقانیت خود کوتاه بیاید لذا بنا بر این شد با توجه به اینکه هم مسیحیان و هم مسلمانان جزو یکتاپرستان بودند و به خداوند باری تعالی اعتقاد داشتند، تعیین حقانیت را به خداوند متعال واگذار کنند و به مباهله بپردازند، زمانی که روز موعد مباهله فرا می‌رسد پیامبر گرامی اسلام (ص) با حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام، دختر گرانقدر شأن حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، امام حسن مجتبی علیه‌السلام و امام حسین علیه السلام راهی محل مباهله می‌شوند و بعد از رسیدن به محل مباهله دو زانو بر روی زمین می‌نشیند و آماده مباهله می‌شود، بزرگ مباهله‌کنندگان نجران که این صحنه را می‌بیند از اطرافیان می‌پرسد این‌ها که همراه پیامبر اسلام (ص) هستند چه کسانی هستند؟ که متوجه می‌شود پیامبر (ص) با نزدیک‌ترین افراد خود و خانواده‌اش برای مباهله آمده است و همین امر موجب می‌شود که مسیحیان از مباهله عقب‌نشینی کنند و حقانیت اسلام را بپذیرند، در روایتی آمده است که بزرگ مباهله‌کنندگان نجران بعد از دیدن اهل‌بیت پیامبر (ص) گفته است؛ به خدا سوگند چنان نشسته است که پیغمبران برای مباهله می‌نشستند و در روایت دیگری از قول او آمده است که من صورت‌هایی را می‌بینم که اگر از خدا درخواست کنند کوهی را از جای خود برکَنَد، هر آینه کنده خواهد شد. پس مباهله مکنید که هلاک می‌شوید و یک نصرانی بر روی زمین نخواهد ماند.

آیه مباهله

یکی از نکاتی که در ذیل مسئله مباهله بسیار حائز اهمیت است نزول آیه مباهله است که نکات بسیار مهم و ظریفی در آن نهفته است، خداوند متعال در آیه ۶۱ سوره آل عمران می‌فرمایند: فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَکُمْ وَ نِسَاءَنَا وَ نِسَاءَکُمْ وَ أَنفُسَنَا وَ أَنفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل‌لَّعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکَاذِبِینَ (بنابراین، پس از فرارسیدن علم [وحی] به تو، هر کس درباره او [حضرت عیسی (ع)]، با تو به چالش برخیزد، به او بگو: بیایید تا فرزندانمان و فرزندانتان، و زنانمان و زنانتان، و جان‌هایمان و جان‌هایتان را فراخوانیم، آنگاه (به درگاه خداوند) زاری [تضرّع] کنیم تا لعنت خداوند را بر دروغ گویان نهیم.)

در این آیه مبارکه خداوند برای حاضران در مباهله از سه دسته نام برده‌است، نِسَاءَنَا، أَبْنَاءَنَا و أَنفُسَنَا (زنان، فرزندان و جان‌ها) خب تعبیر زن در روز مباهله با توجه به اینکه تنها زنی که در روز مباهله شرکت داشته است حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا سلام الله علیها است مشخص است و یقیناً علت اینکه خداوند حضرت زهرا سلام الله علیها را با ضمیر جمع خطاب کرده است به این علت است که این بانوی گرانقدر سیده نساء العالمین است و بر تمام بانوان جهان برتری و سروری دارد و حضور او در این مباهله به معنای حضور تمام زنان قدسی عالم، تعبیر أَبْنَاءَنَا نیز برای حَسنین علیهم السلام حضرت امام حسن مجتبی علیه‌السلام و حضرت امام حسین علیه السلام به کار رفته است اما بحث موجود بر روی أَنفُسَنَا که طبیعتاً باید برای وجود نازنین و مقدس رسول گرامی اسلام (ص) ذکر شده باشد اما حضور امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در مباهله نشان می‌دهد که این حضرت نیز در تعبیر انفسنا به معنای نفس و جان پیغمبر داخل می‌شود و این امر نشان از جایگاه والای امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام است چرا که پیامبر گرامی اسلام (ص) که از اولین دعوت به اسلام همواره بر بیان جایگاه علی علیه‌السلام تاکید کرده است اینجا نیز با همراه کردن این وجود قدسی خواسته است که حضرت را مورد توجه قرار دهد اما اینجا پیامبر نیست که در وصف علی چیزی می‌فرماید بلکه خود خداوند است که او را جان و نفس پیامبر (ص) خطاب می‌کند در حالی که قطعاً برای خداوند کاری نداشته که با اضافه کردن یک کلمه دیگر به این آیه جلوی همچنین برداشت‌هایی را بگیرد.

چنانچه خود رسول گرامی اسلام (ص) بارها فرموده‌اند: اِنَّ عَلیّاً مِنّی و اَنَا مِنهُ وَ هُوَ وَلیُّ کُلِّ مُؤمنٍ بَعدی. (همانا علی از من است و من از علی هستم، هر مؤمنی بعد از من، علی مولا و صاحب‌اختیار او است) یا در حدیث دیگری فرموده‌اند: أنا و علیٌّ مِن شَجَرةٍ واحدةٍ وَالنّاسُ مِن أشجارٍ شَتّی. ریشة من و علی از یک درخت است، و دیگر مردم از درختان گوناگون هستند.

وحدت وجودی امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام و پیامبر اسلام (ص) در مباهله

حجت‌الاسلام رسول صیاحی در رابطه با مباهله ضمن اشاره به آیه ۶۱ سوره آل عمران در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: یکی از نکات نهفته در آیه مباهله اشاره به وحدت وجودی بین امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام و رسول گرامی اسلام (ص) است، امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام به نهایت تبعیت از خداوند و رسول گرامی اسلام (ص) رسیده است؛ از این رو زمانی که خداوند امر به حضور پیامبر با جان و نفس پیامبر می‌کند او با امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام به میدان می‌آید.

چرا امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام قرآن ناطق است؟

این کارشناس دینی با اشاره به آیاتی از سوده شعرا گفت: خداوند در آیات ۱۹۲ تا ۱۹۴ سوره شعرا اشاره به نزول قرآن بر قلب پیامبر (ص) دارد بنابراین می‌توانیم با استناد به این آیات و همچنین تطبیق آن با سوره مباهله به این نتیجه برسیم که قرآنِ ناطق بودنِ علی علیه‌السلام تنها یک شعار نیست بلکه او به همان میزان که پیامبر اسلام (ص) از قرآن بهره برده است بر سر سفره قرآن نشسته است.

رونمایی از جان پیغمبر (ص) در روز مباهله

وی تاکید کرد: یکی از اساتید بزرگ می‌فرمودند روز مباهله، روز پرده افکنی از جان رسول الله صلی الله علیه و آله است و از حضرت علی علیه السلام در این روز به عنوان جان پیغمبر (ص) رونمایی و پرده‌برداری می‌شود.

شیخ رسول صیاحی تصریح کرد: به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی مباهله ️نشان دهنده‌ی اهمیت بیان حقیقت و ابلاغ حقیقت است و رسول گرامی اسلام (ص) به ما این درس را می‌دهند که هیچ چیز از حق و حقیقت ارزشمندتر نیست حتی اگر به قیمت بذل جان همه عزیزان و نزدیکان باشد.