وب سایت رسمی مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى

کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره همزمان با تأسیس هیأت حمایت از این کرسی‌ها در سال 1382 از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی شکل گرفت. هدف اصلی از راه اندازی این هیأت، حمایت از گسترش کمی و کیفی برگزاری کرسی‌ها در حوزه‌های علمی، کمک مؤثر به بسط آزاداندیشی و شکل‌گیری جنبش ملی نقد و نظریه‌پردازی در کشور است. صاحبان ایده‌های علمی در سطوح مختلف می‌توانند از طریق فرهنگستان‌ها، پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی متبوع خود، جهت ارائه تحقیقات و نوآوری‌های خود در عرصه‌های نظریه‌پردازی، نوآوری، نقد و ترویج علمی اقدام کنند و از مزایای برگزاری این کرسی‌ها استفاده کنند.

در همین راستا مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی برای تحقق هدف کلان «امت واحده» و تقریب مذاهب اسلامی و تحقیق و توسعۀ علمی در این زمینه، برنامۀ بین‌المللی حمایت از کرسی‌های ترویجی مرتبط با تقریب مذاهب اسلامی را در محورهای پیوست اجرا می‌کند تا این بار دانشگاهیان مسلمان سهم و نقش خود را در تحقق الگوی کلان «امت واحده» ایفا کنند و از این طریق به تقریب مذاهب اسلامی کمک کنند. 

موضوعات این حمایت در ابتدای هر سال تحصیلی دانشگاهی، تجدید و به‌روزرسانی می‌شود و اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی می‌توانند در چهارچوب این آیین‌نامه و در قالب کرسی‌های ترویجی به مهمترین مسائل و نیازهای مسلمانان در جهان معاصر بپردازند و پژوهش‌های خود را در این باره عرضه کنند و از مزایای این برنامه استفاده کنند. 

موضوعِ محوری ادوار مختلف این برنامۀ پژوهشی، حفظ و ارتقاء کرامت انسانی مسلمانان در جهان معاصر است و در هر دوره تقریباً یکساله از این برنامه به یکی از موضوعات کلانی می‌پردازیم که یک شهروند مسلمان برای زیستن در جهان معاصر با آنها روبه‌روست. به این ترتیب همان‌طور که در محورهای این برنامه خواهید دید، هدف از اجرای برنامه پژوهشی حمایت از کرسی‌های ترویجی دانشگاهی، اولاً کمتر بحث‌های محض و نظری و بیشتر بحث‌های کاربردی و مسئله‌محور دربارۀ موضوعات عملی و روزمره در جوامع و جمعیت‌های مسلمانان است؛ ثانیاً رویکرد علمی ما بیشتر فرهنگی، اجتماعی و رفتاری و کمتر تاریخی، فلسفی یا کلامی است. 

این برنامه پژوهشی در سطح بین‌المللی پیش‌بینی شده است اما دور نخست این برنامه صرفاً شامل اعضای هیأت علمی ایرانی است و دوره‌های بعدی آن شامل کشورهای عربی و سپس شامل دیگر کشورها خواهد شد. بر این اساس در آیندۀ نزدیک، اعضای هیأت علمی مسلمان در رشته‌های مرتبط با این محورها در همۀ کشورها و همچنین اعضای هیأت علمی غیرمسلمانی که توسعۀ ارزش‌های اسلامی در جهان معاصر را راه بهتری برای بهزیستی و تحقق کرامت انسانی می‌دانند و تخصص دانشگاهی آنها با محورهای موضوعی این آیین‌نامه مرتبط است، می‌توانند در برگزاری این کرسی‌ها سهیم باشند. 

امیدواریم تعامل علمی و پژوهشی دانشگاهیان جهان اسلام برای حل مسائل مشترک فرهنگی، اجتماعی و رفتاری مسلمانان، خود این متخصصان را نیز به هم نزدیک‌تر و هویت مشترک آنها را تقویت کند؛ إن‌شاءالله.

برای استفاده از مزایای این برنامه حمایتی:

- آیین‌نامۀ اجرایی زیر را مطالعه بفرمایید،

- موضوعات اصلی و فرعی (ویژه سال 1403/ 2024) زیر را مطالعه بفرمایید،

- فرم درخواست حمایت (این فرم) را با توجه به محورهای این فراخوان به طور کامل تکمیل و به همراه مقالۀ کوتاه (حداکثر 2000 کلمه‌ای) مستخرج از بحث کرسی ترویجی مورد نظر به پست الکترونیک academic@taqrib.ir ارسال بفرمایید. 

از بررسی فرم‌های ناقص یا درخواست‌های فاقد مقاله کوتاه معذوریم.

پیوست1: آیین‌نامه اجرایی حمایت از کرسی‌های ترویجی اعضای هیأت علمی

ماده1. تعاریف:

-  مجمع: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و معاونت‌های مرتبط با این برنامه پژوهشی.

-  کرسی: عبارت است از نشست‌های ارائۀ بحث و نقد و بررسی علمی‌ای که در چهارچوب آیین‌نامۀ «هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره» زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در دو سطح کرسی‌های «تخصصی» و کرسی‌های «ترویجی» برگزار می‌شود. در این آیین‌نامه صرفاً کرسی‌های ترویجی مد نظر است.

-  کرسی ترویجی: به کرسی‌هایی علمی اطلاق می‌شود که صاحب‌نظران در یک جلسه و در مدت زمانی مشخص به ارائۀ یافته‌های تازه علمی و پژوهشی خود می‌پردازند و ناقدان حاضر در جلسه به نقد و بررسی یافته‌های ایشان می‌پردازند و این جلسه با صدور گواهی اما بدون امتیازدهی و رتبه‌بندی به پایان می‌رسد.

-  ارائه دهنده کرسی: عضو هیأت علمی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی که در چهارچوب آیین‌نامۀ کرسی‌های ترویجی به ارائه بحث می‌پردازند. 

-  ناقدان: حداقل دو و حداکثر سه نفر عضو هیأت علمی که دست‌کم یک نفر آنها که «ناقد مهمان» نامیده می‌شود باید در خارج از دانشگاه یا مرکز پژوهشی محل خدمت ارائه دهنده کرسی فعالیت داشته باشد. این ناقدان وظیفه نقد و بررسی مباحث مطرح شده در کرسی ترویجی را بر عهده دارند و در برخی تخصص‌های خاص و محدود که دسترسی به ناقد دانشگاهی فراهم نباشد، صرفاً برای ناقد بیرونی می‌توان از دارندگان مدرک کارشناسی ارشد و دکتری یا معادل آنها استفاده نمود.

-  حمایت: مبلغ یا مبالغی است که به‌صورت پرداخت مستقیم نقدی طبق مراحل مختلف پیش‌بینی شده در این آیین‌نامه در قالب تفاهم‌نامۀ دستگاهی یا پرداخت مستقیم به دست‌اندرکاران کرسی و در قبال انجام تعهدات مشخص شده (منطبق با محورهای علمی پیوست) و انجام تعهدات این برنامه از سوی مجمع پرداخت می‌شود.

-  شورای پژوهشی: شورای پژوهشی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی است که به‌طور مستقیم یا باواسطه، مسئولیت بررسی و تأیید طرحنامه‌های کرسی دریافتی در چهارچوب اولویت‌های پژوهشی این برنامه را بر عهده دارد.

-  ارزیابی: مراحل و سازوکاری است که با نظر شورای پژوهشی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی برای بررسی و سپس تأیید یا رد پیشنهاد برگزاری کرسی ترویجی ارسال شده به این مجمع تعیین شده است.

-  مقاله مستخرج از کرسی: مقاله‌ای است مرتبط با موضوع کرسی ترویجی و مستخرج از مباحث آن که حسب نظرات ارائه شده از سوی ناقدان کرسی نهایی شده و منحصراً پس از برگزاری کرسی ترویجی در مجموعه مقالات کرسی‌های ترویجی یک دانشگاه یا نشریات علمی دارای نمایه معتبر داخلی یا خارجی منتشر شده باشد. 

-  نمایندۀ پژوهشی مجمع: یکی از پژوهشگران مجمع تقریب مذاهب اسلامی است که به نمایندگی از سوی مجمع و برای تکمیل چک لیست پیش‌بینی شده برای برگزاری کرسی در جلسه ارائه کرسی ترویجی شرکت می‌کند. در صورت ارائه کرسی در شهرهای خارج از محل فعالیت دفاتر و وابسته‌های مجمع تقریب مذاهب اسلامی، این نماینده می‌تواند یکی از اعضای هیأت علمی مستقر در مراکز آموزشی و پژوهشی آن شهر باشد.

-  درگاه حمایت: درگاه اینترنتی زیرمجموعه پایگاه اینترنتی مجمع که ارتباط میان ستاد برگزاری کرسی و مجمع از طریق آن برقرار و از جمله، مدارک مختلف مربوط به برگزاری جلسه کرسی ترویجی از طریق آن ارسال و دریافت می‌شود.

ماده2: فرایند برگزاری کرسی و انجام حمایت:

فرایند این برنامه به ترتیب شامل مراحل زیر است:

- طی مراحل پذیرش، داوری و تعیین ناقدان داخلی و مهمان پیش از برگزاری کرسی‌های ترویجی از سوی دانشگاه یا مرکز پژوهشی محل خدمت عضو هیأت علمی و تأیید نهایی برگزاری آن از سوی دانشگاه یا مرکز پژوهشی محل خدمت عضو هیأت علمی؛

 -  ارسال فرم تکمیل شده پیوست همین اطلاعیه به همراه نسخه اولیۀ مقاله مختصر مستخرج از کرسی به ایمیل ؟؟؟؟ برای بررسی و پذیرش کرسی از سوی شورای پژوهشی مجمع؛

 - اعلام نتیجۀ مجمع در خصوص حمایت یا عدم حمایت از کرسی ترویجی درخواستی و تعیین نحوۀ برگزاری (استدیویی یا در دانشگاه محل خدمت متقاضی) و معرفی نمایندۀ مجمع برای حضور در جلسه به همراه معرفی احتمالی ناقد سوم (ناقد مهمان دوم) در صورت لزوم؛

 -  تدوین پوستر برگزاری از سوی دانشگاه و درج عبارت «با حمایت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی» در پوستر چاپی و الکترونیکی اعلام برگزاری جلسه در کنار نام واحد دانشگاه یا واحد پژوهشی برگزار کننده؛ 

 -  برنامه‌ریزی جلسۀ کرسی ترویجی با دعوت از نماینده پژوهشی مجمع توسط ستاد برگزار کننده کرسی؛

 -  برگزاری جلسۀ کرسی با حضور نماینده پژوهشی مجمع؛

•  -  ارسال ایمیلی نسخه الکترونیکی مدارک برگزاری جلسه کرسی ترویجی در درگاه حمایت شامل:
  •      ● فرم گزارش مالی تکمیل و امضاء شده از سوی مدیر جلسه (این فرم)
  •      ● فایل صوتی یا چند رسانه‌ای جلسه برگزار شده
  •      ● نسخه الکترونیکی پوستر جلسه
  •      ● حکم کارگزینی اعضای هیأت علمی ارائه دهنده، ناقد داخلی، ناقد مهمان و مدیر جلسه

 در صورت عدم ارائه یک یا چند مورد از احکام کارگزینی اعضای جلسه یا در صورت استفاده از ناقدان مهمان غیرعضو هیأت علمی، برای ناقدان مهمان دارندۀ مدرک دکتری، ساعات حق التحقیق معادل استادیار پایه1 و برای ناقدان مهمان دارندۀ مدرک کارشناسی ارشد ساعات حق التحقیق معادل مربی پایه1 محاسبه و طبق جدول مندرج در ماده 3 پرداخت خواهد شد.  

•  -  برای اعضای هیأت علمی ساکن شهر تهران این کرسی‌ها می‌تواند به‌صورت «کرسی ترویجی استدیویی» در محل استدیوی چندرسانه‌ای مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی برگزار شود و نهایتاً فیلم آن در پایگاه مجمع و همین‌طور شبکه‌های اجتماعی داخلی و بین‌المللی منتشر شود.
•  -  حداکثر 4 ماه بعد از برگزاری، تحویل نسخه‌ای از مقاله مستخرج از کرسی به مجمع برای احراز درج عبارت مصوب در قرارداد، در صفحه یا بند سپاسگزاری یا acknowledgement نسخه‌های دیجیتال و کاغذی مقاله به شرح زیر:

«این پژوهش با حمایت مالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی انجام شده است»

مادۀ 3: میزان حمایت و مراحل پرداخت

•        -  مبلغ این حمایت در چند بند به شرح زیر است:

•      -  مبلغ این حمایت در چند بند به شرح زیر است:

ماده4: معیارهای پذیرش طرحنامه کرسی و تأیید نهایی انجام کار

معیارهای ارزیابی و پذیرش طرحنامۀ کرسی‌ها شامل (و نه محدود به) موارد زیر است:

•      -  همسویی موضوع و عنوان کرسی با محورهای علمی مندرج در پیوست2.
•      -  کاربردی بودن عنوان و مسئلۀ پژوهشی کرسی و معطوف بودن آن به مسائل و مشکلات واقعی و روزمره مسلمانان و پرهیز از مباحث نظری صِرف.

ماده5: مالکیت فکری

•      -  این برنامۀ پژوهشی جنبۀ حمایتی و ترویجی دارد و مجمع ادعایی درباره مالکیت مادی یا معنوی بر نتایج این کرسی‌های ترویجی ندارد. 
•     -  در مواردی که بنا به صلاحدید مجمع، کرسی ترویجی برگزار شده قابلیت استخراج «دست‌نامۀ سیاستی» (policy paper) داشته باشد و مجمع تولید این دست‌نامه را به صاحب کرسی سفارش بدهد، مالکیت طرفین بر این دست‌نامه، تابع قرارداد جدیدی است که میان مجمع و صاحب کرسی منعقد خواهد شد. 

پیوست2: محورهای اصلی و فرعی حمایت از کرسی‌های ترویجی اعضای هیأت علمی (ویژه سال 1403 / 2024 )

محور اول: خانواده محور اصلی حفظ کرامت انسانی در جامعه اسلامی در جهان معاصر

•  -  ویژگی‌های ماهوی و امتیازات خانواده مسلمان در جهان معاصر
•  -  ارتباط الگوهای قدیم و جدید خانواده، قوم و قبیله با کرامت انسان و هم‌شناسی اجتماعی
•  -  سهم خانواده در نظام تعلیم و تربیت در اسلام
•  -  سهم خانواده و نهادهای رقیب آن در تربیت اسلامی پسران و دختران 
•  -  نظام حقوق زن در اسلام و وظایف زوجین در خانواده مسلمان
•  -  رویکردهای زنانه‌نگر در مطالعات اسلامی خانواده (فقهی، حقوقی، اجتماعی، اقتصادی و...)
•  -  اهمیت توجه به مقاصد شریعت در مطالعات اسلامی خانواده
•  -  اثرات متقابل خانواده مسلمان با نهاد قدرت و سیاست در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی
•  -  نقش خانواده در آفرینش و توسعۀ سرمایۀ اجتماعی و در هویت‌یابی نوجوانان و جوانان 

محور دوم: ازدواج و تجرد و کرامت انسانی در خانواده اسلامی و چالش‌های آن در جهان معاصر

•  -  تشکیل خانواده در جهان معاصر: یک ضرورت یا یک پیشنهاد؟
•  -  پسران و دختران مسلمان: ازدواج‌های زودهنگام و دیرهنگام
•  -  چالش‌های ازدواج پسران و دختران مسلمان با غیرمسلمان در جهان معاصر
•  -  ازدواج بین مذاهب در جوامع مسلمان و تجربه زیستی آن در کشورها
•  -  تجرّد و خودداری از ازدواج و نسبت آن با خروج از زیست مسلمانانه
•  -  طلاق عاطفی و نقش آن در خروج از زیست مسلمانانه
•  -  هم‌باشی بدون ازدواج و ارتباطات شبه‌ازدواج و آسیب‌های آن برای طرفین
•  -  هم‌زیستی با حیوانات به جای خانواده
•  -  هم‌جنس‌گرایی و ابعاد آن در جهان معاصر و الگوهای واکنش‌ مسلمانانه به آن

محور سوم: نقش حجاب در استحکام خانواده مسلمان و ضرورت آن در حفظ کرامت انسانی

•  -  حجاب از دیدگاه ادیان، مذاهب، اقوام و ملل مسلمان و غیرمسلمان
•  -  راهکارهای حقوقی مواجهه با ممنوعیت حجاب در کشورهای غربی
•  -  زمینه‌ها و آثار فرهنگی و اجتماعی ممنوعیت حجاب در کشورهای غربی
•  -  حجاب در فرهنگ و قوانین کشورهای اسلامی در مقایسه با جمهوری اسلامی ایران
•  -  نسبت حجاب با زیست عفیفانه در جهان امروز و آرامش اجتماعی و روانی

محور چهارم: اخلاق جنسی مسلمانانه در جهان معاصر

•  -  اسلام و تربیت جنسی پیش از ازدواج فرزندان در جهان معاصر
•  -  راهکارهای ترویج اخلاق جنسی اسلامی در جهان معاصر
•  -  تأمین کرامت انسان در اخلاق جنسی مسلمانانه
•  -  امواج آزادی جنسی در غرب معاصر و تأثیر آن بر خانوادۀ مسلمان
•  -  تغییر جنسیت از دیدگاه اسلام و پیامدهای آن در خانواده مسلمان
•  -  تجاوز جنسی و اختلاف تعاریف آن در اسلام و غرب
•  -  معماری خانه‌های معاصر و زیست جنسی مسلمانانه

محور پنجم: خانوادۀ مسلمان، فضای مجازی و تفریحات در جهان معاصر

•  -  فرصت‌ها و چالش‌های رسانه‌های مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای خانوادۀ مسلمان
•  -  مداخلات فضای مجازی در تقویت یا تضعیف خانواده اسلامی
•  -  سینمای غربی معاصر و چالش‌های آن برای خانوادۀ مسلمان
•  -  تفریحات و سرگرمی‌های خانوادۀ مسلمان در شهرهای معاصر
•  -  ویژگی‌ها و الگوهای حضور اجتماعی دختران و پسران مسلمان در جامعۀ معاصر

محور ششم: چالش‌های جهان معاصر برای خانواده در جامعه اسلامی: مهاجرت، سقط جنین، تحولات علمی، جمعیت، اقلیت‌ها و...

•  -  هرزه‌نگاری رسانه‌ای و اثرات اجتماعی، روانی و فرهنگی آن بر ارتباطات خانوادگی
•  -  زمینه‌ها و پیامدهای سقط جنین از نگاه مذاهب اسلامی
•  -  پیشرفت علوم و تأثیر آن بر موضوعات و احکام فقهی و حقوقی خانواده (عده، توارث، نفقه، مهریه، رشد، ولایت و قیمومت)
•  -  گسست نسلی والدین و فرزندان در خانواده مسلمان 
•  -  ابعاد مختلف امنیت مسلمانان در نسبت با جمعیت و فرزندآوری
•  -  تحولات جمعیتی و مسئلۀ سالمندی در جوامع مسلمان
•  -  خانواده‌های مهاجر به جوامع غیرمسلمان و غلبه بر چالش‌های پیشِ رو
•  -  چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی اقلیت‌های مسلمان در جوامع غیر مسلمان

محور هفتم: خانواده و قرابت‌های نوپدید در جهان معاصر

•  -  فرزندخواندگی در خانواده مسلمان و ابعاد فرهنگی، اجتماعی، حقوقی و فقهی آن
•  -  ابعاد فرهنگی، اجتماعی، حقوقی و فقهی رحم جایگزین
•  -  ابعاد فرهنگی، اجتماعی، حقوقی و فقهی لقاح و تولید مثل مصنوعی
•  -  اهدای تخمک و جنین و ابعاد فرهنگی، اجتماعی، حقوقی و فقهی آن
•  -  ماهیت نِسَب خانوادگی در شیوه‌های نوین فوق

محور هشتم: اقتصاد خانواده مسلمان: اشتغال مادران و همسران، صنعت حلال و ...

•  -  فرصت‌ها و چالش‌های صنعت «حلال» برای سبک زندگی اسلامی
•  -  تأمین مالی خانواده مسلمان: مرد، زن یا هر دو؟
•  -  نسبت الگوهای اقتصاد خانواده با سبک زندگی اسلامی
•  -  اهمیت مادرانگی در خانواده مسلمان و چالش اشتغال مادران و همسران