وب سایت رسمی مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى

سومین روز از سی و هفتمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی، امروز دوشنبه 11 مهر 1402 با پیام تصویری آیت الله العظمی جوادی آملی در سالن همایش های صدا و سیما برگزار گردید.

به گزارش روابط عمومی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، متن پیام ایشان به شرح زیر است:

... ذات اقدس الهی به رسولش می فرماید: ﴿لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِی الأرْضِ جَمِیعاً مَا أَلَّفْتَ بَینَ قُلُوبِهِمْ﴾؛ اگر همه ذخایر زمین را صرف بکنی تا جامعه متحد بشود، مقدور شما نیست، زیرا وحدت، آسمانی است و زمینی نیست. وحدت در سایه توحید و اعتقاد به اسماء حسنای الهی و مسئله معاد و مانند آن حاصل می شود. با داشتن زر و سیم، کوه معدن پیدا می کند، ولی جامعه متحد نخواهد شد ﴿لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِی الأرْضِ جَمِیعاً مَا أَلَّفْتَ بَینَ قُلُوبِهِمْ﴾ .


أعوذ بالله من الشيطان الرجيم

بسم الله الرحمن الرحيم

«الحمد لله رب العالمين و صلّي الله علي جميع الأنبياء و المرسلين و الأئمة الهداة المهديين و فاطمة الزهراء سلام الله عليهم اجمعين بهم نتولّي و من أعدائهم نتبرّء الي الله».

مقدم شما بزرگواران، علما، نخبه ها، فرهيختگان و دانشمندان ارجمند را گرامي مي دارم. هفته پربرکت وحدت را به همگان تهنيت عرض مي کنيم. ميلاد ذات مقدس پيامبر اعظم(عليه و علي آله آلاف التحية و الثناء) را ارج مي نهيم. اميدواريم ذات اقدس الهي به برکت اين مواليد آنچه خير و صلاح و فلاح دنياي اسلام است نصيب مسلمانها بفرمايد و از برگزارکنندگان اين مراسم حق شناسي مي کنيم و از همه بزرگواراني که با ايراد مقاله يا ارائه مقالات بر وزن علمي اين کنگره ها و همايشها و نشستها افزوده و مي افزايند، خداي سبحان به احسن وجه بپذيرد.

آنچه محور اصلي بحث است، آن است که با استفاده و بهره وري از ارزشهاي مشترک اديان الهي و مذاهب الهي، وحدت را که رهآورد همه انبيا و اولياي الهي(عليهم السلام) است، تحصيل کنيم و حراست نماييم.

مستحضريد که اختلاف، زميني است و وحدت، الهي و آسماني است. در گستره زمين، اعماق زمين، در معادن زمين، در درياهاي زمين و در کوه هاي زمين وحدت پيدا نمي شود. ذات اقدس الهي به رسولش مي فرمايد: ﴿لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الأرْضِ جَمِيعاً مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ﴾؛[1] اگر همه ذخایر زمين را صرف بکني تا جامعه متحد بشود، مقدور شما نيست، زيرا وحدت آسماني است و زميني نيست. وحدت در سايه توحيد و اعتقاد به اسماء حسناي الهي و مسئله معاد و مانند آن حاصل مي شود. با داشتن زر و سيم، کوه معدن پيدا مي کند، ولي جامعه متحد نخواهد شد ﴿لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الأرْضِ جَمِيعاً مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ﴾.

راز اينکه وحدت، آسماني است و زميني نيست آن است که موجودات زميني باهم جمع نمي شوند، اما موجودات آسماني همه باهم اند. در کتابهاي آسماني گرچه اختلاف مختصري هست، اما هيچ مخالفتي بين رهآورد کتابهاي آسماني پيدا نمي شود. انبياي الهي اختلاف برنامه اي دارند، ولي مخالفتي بين آنها نيست. رهبران الهي در يک دين ممکن است اختلاف نظر داشته باشند، ولي مخالفتي بين آنها نيست. اين بيان اختصاصي به قرآن کريم ندارد که ﴿وَ لَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَيْرِ اللّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلاَفاً كَثِيراً﴾؛[2] صدر و ذيل تورات يک دست است، صدر و ذيل انجيل يک دست است، صدر و ذيل زبور داود يک دست است، چه اينکه صدر و ذيل قرآن کريم يک دست است.

 بنابراين معارف قرآني متحد است، چون از آسمان است نه از زمين ﴿وَ لَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَيْرِ اللّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلاَفاً كَثِيراً﴾. اختلاف از زمين برمي خيزد، از آسمان نمي آيد. ما دو کار بايد انجام بدهيم؛ يکي اينکه برنامه هاي آسماني را به دقت بفهميم و بپذيريم، دوم برنامه هاي زميني را به دقت رصد کنيم و مديريت کنيم.

در قرآن کريم فرمود آنچه در زمين است، من براي شما مسخر کردم. اگر صدر و ساقه زمين براي بشر تسخير شده است، بشر کمبودي ندارد که در اثر کمبود و حرص و طمع و مانند آن با يکديگر اختلاف داشته باشند. جنگ جهاني اول و دوم و همچنين جنگهاي نيابتي منطقه ها و زمان ها و زمين هاي مخصوص در اثر کوته فکري است. قرآن کريم فرمود، اختلاف زيانبار است. اين بيان نوراني پيامبر(عليه و علي آله آلاف التحية و الثناء) است: «إِيَّاكُمْ وَ الْبِغْضَةَ ... فَإِنَّهَا الْحَالِقَةُ لِلدِّينِ»؛[3] فرمود شما مواظب باشيد اختلاف که با يکديگر داريد تيغي است که در دست شماست، يک، اين تيغ زير بوته هاي دين را مي تراشد و اينها را از پاي در مي آورد و از پايه در مي آورد، اين دو.

شما مستحضريد اگر کسي در روز دهم در منا سرش را حلق کرد، به اين زودي مو در نمي آيد و اگر هر روز تيغ در دست او باشد و سر را حلق کند، مويي رشد نمي کند. در اين حديث نبوي وجود مبارک آن حضرت(عليه و علي آله آلاف التحية و الثناء) فرمود: «إِيَّاكُمْ وَ الْبِغْضَةَ ... فَإِنَّهَا الْحَالِقَةُ لِلدِّينِ»، مبادا با يکديگر کينه داشته باشيد، زيرا بغض و عداوت نسبت به يکديگر تيغ تيز است که دين قرار مي گيرد و ريشه کَن مي کند. نمي گذارد اين گلهاي دين برويد اين خوشه ها و شاخه هاي دين برويد. «إِيَّاكُمْ وَ الْبِغْضَةَ ... فَإِنَّهَا الْحَالِقَةُ لِلدِّينِ». اين اختلاف زير دين تيغ مي گذارد.

بنابراين خطر مخالفت بي دين شدن است و خط بي دين شدن سوخت و سوز جهنم است، گذشته از رسوايي دنيا. اما وحدت از آسمان نازل مي شود. اينکه فرمود: ﴿وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَميعاً﴾[4] اين حبل و اين طناب الهي به وسيله کتابهاي آسماني به زمين آويخته است، نه انداخته. قرآن و همچنين تورات و همچنين انجيل و همچنين زبور داود و هر نوشته اي از نوشته هاي الهي، اينها به زمين القاء شدند، نه انداخته. تجلي شده اند، نه تجافي. آويخته شده اند، نه انداخته. به زمين نينداخته اند که فاصله پيدا کند با آسمان، بلکه به زمين آويختند. اين کتاب الهي در عين حال که در دست مردم است طرف ديگرش در دست بي دستي خداي سبحان است. تورات اين چنين است، انجيل غير محرَّف اين چنين است، تورات اصيل اينچنين است لذا فرمود: ﴿وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَميعاً﴾.

اگر آن معارف الهي که در کتابهاي آسماني است اعتقاد به وحدانيت خدا، ابديت خدا، ازليت خدا، جريان معاد، حقانيت قيامت و مانند آن اين در دلها مستقر بشود، هرگز جامعه به جان هم نمي افتد. نه جنگ جهاني اول و دوم پيش مي آيد و نه جنگ هاي نيابتي و نه اختلافات ديگر.

پس آنچه که به نام وحدت است، در آسمان است و آنچه که نازل مي شود به نحو آويختن است نه به نحو انداختن. به نحو تجلي است نه به نحو تجافي؛ يعني در عين حال که در بالا هست، در پايين هم حضور دارد و براي اينکه روشن بشود، انسان مي تواند آسماني بينديشد، به انسان يک فکري داد که آن الهي فکر مي کند، قلبي داد که الهي فکر مي کند. فرمود شما بايد به بهترين وجه زندگي کنيد و زندگي بهترين وجه در سايه وحدت است، نه در سايه مخالفت با يکديگر. نه در سايه جنگ و ريخت و پاش و کارهاي نظامي. در سايه گذشت و ايثار است. شما براي اينکه بتوانيد خوب زندگي کنيد، بايد به دو نکته توجه کنيد يکي اينکه هيچ کمبودي در جهان خلقت و نظام سپهري نيست. شما هر چه بخواهيد، عمر بکنيد، عمر طولاني آن قدر امکانات در جهان هست که همه شما را تأمين ميکند. اين اصل اول.

اصل دوم آن است که آنچه که در نظام هستي است، خدا آن را مسخر شما قرار داده است. نه انسان حق دارد بگويد من نمي توانم! نه هيچ موجود آسماني يا زميني ديگر حق دارد که بگويد من تابع خواسته انسان نيستم! هر دو امتناع ممنوع است. اگر انسان حق ندارد بگويد که من نمي توانم و اگر جهان حق ندارد که بگويد من مضايقه مي کنم؛ بلکه هم انسان در اثر عنايت الهي توانمند است و هم جهان تسخير شده است، بنابراين کمبودي نيست تا انسان به وسيله کمبود به جان يکديگر بيفتد. البته آن طبع سير نشدني افراد طمّاع مطلبي ديگر است که زمينه فساد را فراهم مي کند.

بنابراين در قرآن آمده است که اتحاد و هماهنگي زميني نيست آسماني است ﴿لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الأرْضِ جَمِيعاً مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ﴾، آسمان بودن هم به اين است که اگر کسي موحد بود جز خدا به احدي اعتنا و اعتمادي نداشت، قلب و قالبش به فکر الهي است، خير ديگران را هم مي خواهد، يک؛ و آنچه در نظام هست خدا براي بشر خلق کرد، چه زمان چه زمين، فرمود: ﴿جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَ النَّهار﴾ او شب و روز را براي شما خلق کرد. انسان بايد شب و روزش را مديريت بکند، برنامه هاي صحيح در شبانه روز داشته باشد که هم به کارهاي فردي برسد هم به کارهاي جمعي. هم به آن خلوت کردن با ذات اقدس الهي بار يابد و هم با مسائل اجتماعي ديگر. هم زمان را مي تواند برنامه ريزي کند و زير مجموعه خود بگيرد، چون فرمود: ﴿جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَ النَّهار﴾. هم آسمان و زمين را که نظام سپهري اند مي تواند اساس قرار بدهد براي بهره برداري. اگر هيچ موجودي در آسمان نيست مگر اينکه مي تواند مسخر باشد و انسان مي تواند او را تسخير کند بنابراين کمبودي در عالم نيست تا در اثر کمبودي جا يا زمان يا زمين، اختلافي پيش بيايد.

اگر حرص و طمع زائد باشد او را بايد با فضابل اخلاقي تربيت کرد وگرنه هيچ موجودي در عالم نيست که خدا او را براي انسان خلق نکرده باشد. اين ﴿خَلَقَ لَكُمْ ما فِي الْأَرْضِ جَميعاً﴾، يا «خلق لکم» آنچه در آسمان و زمين است يا «خلق لکم» آنچه در مجموع نظام سپهري است اينها براي شما خلق شده است. پس بنابراين چيزي کم نيست تا انسان در اثر کمي آن مواد با يکديگر اختلاف کند.

همه چيز حتي زمان را بايد مديريت کند، چون فرمود: ﴿جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَ النَّهار﴾. هم زمين را بايد مديريت کند، هم مجموعه نظام سپهري را. ولي در تمام اين برنامه ريزي ها بايد بداند اختلاف در رهاورد الهي نيست. آنجا جز وحدت و هماهنگي چيزي ديگر نيست و اتحاد و فضاگيري در متن درياها نيست، زيرا جاي کثرت است و جاي لعن يکديگر و جاي تساوق و امثال ذلک است.

نتيجه اينکه، اتحاد يک امر الهي است و نازل مي شود به نحو تجلي، نه به نحو تجافي و اختلاف يک امر زميني است و انسان هرگز با زمين نگري و گرايش به زمين و زمين محوري نمي تواند به اتحاد بار يابد و اما اگر آسمان نگري کند هم مي تواند اتحاد را حفظ کند، هم به سعادت دنيا و آخرت برسد.

من مجدداً مقدم شما را گرامي مي دارم. آنچه خير و صلاح و فلاح جهان اسلام است و رفاه مسلمين را تأمين مي کند، به برکت قرآن و عترت فراهم بشود.

«غفر الله لنا و لکم و السلام عليکم و رحمة الله و برکاته»

[1] . سوره انفال، آيه63.

[2] . سوره نساء، آيه82.

[3]. دعائم الإسلام، ج‏2، ص352.

[4] . سوره آل عمران، آيه103.