گزارش دهمين كنفرانس بين المللى وحدت اسلامى تير ـ مرداد 1376

سيد جلال ميرآقايى

بسم الله الرحمن الرحيم

اشاره:

كنفرانس و حدت اسلامى، همايشى است بين المللى كه هر سال در ايام «هفته وحدت» از سوى مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى در تهران برگزار مى شود.

هدف از اين «همايش بين المللى» كه در نوع خود بزرگترين گردهمايى شخصيتهاى علمى و فرهنگى مسلمان در ايران اسلامى است، فراخواندن جهان اسلام و توده هاى مسلمان به وحدت وهمدلى و نزديكسازى ديدگاههاى انديشمندان مسلمان در عرصه هاى فقهى، كلامى، سياسى و اجتماعى است.

دهمين كنفرانس بين المللى وحدت اسلامى، در تيرماه يكهزار و سيصد و هفتاد و شش، همزمان باسالروز ولادت پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله وسلم و امام صادق عليه السلام در «حسينيه الزهرا»ى مجتمع امام خمينى برگزار شد.

گزارش زير به منظور آشنايى خوانندگان گرامى با دستاوردهاى اين كنفرانس تهيه شده است.

ـ(596)ـ

دهمين كنفرانس بين المللى وحدت اسلامى از ديدگاه برگزار كنندگان آن از اهميت ويژه اى برخوردار بود. نخست آنكه گذشت يک «عقد» از برپايى آن اقتضا مى كرد كه با توجه بيشتر و نگاه عميق تر برنامه ريزى و سازماندهى شود. دوم: موضوع كنفرانس «حكومت از ديدگاه مذاهب اسلامى» آنان را به تلاش، دقت نظر و تتبع گسترده تر در انتخاب ميهمانان، گزينش مقالات، ترتيب كميسيونها و انتشار كتب و جزوات فرا مى خواند.

از نگاه شركت كنندگان در كنفرانس و ميهمانان داخلى و خارجى اش نيز، امتيازات اين نشست بر دوره هاى قبل واضح و نمايان بود. البته نه در حدى كه انتظار مى رفت و در خور آن بود چرا كه هميشه از «تئورى» تا «عمل» و از «حقيقت» تا «واقعيت» فاصله بسيار است. با اينهمه تلاش دست اندركاران قابل تقدير و شايسته ارج نهادن است.

1 ـ موضوع كنفرانس:

موضوع علمى كنفرانس «حكومت از ديدگاه مذاهب اسلامى» با سر فصلهاى زير بود:

الف: مباحث كلى:

1 ـ مبانى و اصول حكومت اسلامى.

2 ـ اهداف حكومت اسلامى.

3 ـ حاكم اسلامى (شرايط وصفات - حقوق و وظائف).

4 ـ آزاديهاى اساسى و نقش مردم در حكومت اسلامى (شورا - بيعت - اطاعت).

5 ـ روابط بين المللى در حكومت اسلامى

6 ـ نقش تقريب مذاهب در حل مشكل تعدد مذاهب در حكومتهاى اسلامى.

ـ(597)ـ

ب: نظام و تشكيلات حكومت اسلامى:

1 ـ شكل حكومت اسلامى (ثابت يا متغير).

2 ـ اركان حكومت اسلامى و مساله تفكيک قوا.

3 ـ قانونگذارى در حكومت اسلامى (نقش ولى امر، فقها و مجتهدان، مجالس قانونگذارى).

ج: اوضاع سياسى و اجتماعى كشورهاى اسلامى در عصر حاضر

1 ـ بررسى علل پيشرفت، عقب ماندگى و تفرقه در جهان اسلام.

2 ـ «بيدارى اسلامى» در جهان معاصر و نقش تقريب مذاهب در تعميق آن.

3 ـ رسالت علما و انديشمندان اسلامى در اتحاد مسلمانان و زمينه سازى اجراى شريعت در جوامع اسلامى.

4 ـ مرورى بر دستاوردهاى جمهورى اسلامى ايران در حاكميت اسلام و ايجاد زمينه  هاى وحدت و تقريب مذاهب.

2 ـ مقالات كنفرانس:

پس از انتشار فراخوان مقالات و سرفصلهاى فوق در مطبوعات داخل و خارج كشور بيش از 150 مقاله به زبانهاى فارسى، عربى، انگليسى و اردواز داخل و خارج كشور به دبيرخانه كنفرانس رسيد كه هيئت علمى كنفرانس پس از بررسى آنها با انتشار 70 مقاله موافقت كرد اين مقالات در نشستهاى عمومى يا كميسيونهاى تخصصى ارائه شده و از سوى انتشارات كنفرانس در تيراژ وسيع چاپ و منتشر شد.

3 ـ اجلاس مقدماتى كنفرانس:

هيئت علمى كنفرانس جهت استفاده از تجربيات، پيشنهادات و نظرات علمى انديشمندان حوزه و دانشگاه دو ماه قبل از برپايى كنفرانس در نشستى كه در قم وگزار شد از اساتيد و انديشمندان قم و تهران دعوت به عمل آورد و در جلسه اى

ـ(598)ـ

يكروزه نحوه برگزارى كنفرانس و جنبه هاى علمى آن را به بحث و مشورت گذاشت.

حاصل اين نشست از نظر هيئت علمى بسيار حائز اهميت تلقى شده مورد استفاده فراوان قرار گرفت.

4 ـ انتشارات كنفرانس:

مقالاتى كه در كنفرانسهاى علمى از اين دست، عرضه مى شود ميراث گرانسنگى است كه انديشمندان شيعه و سنى داخلى و خارجى برجاى مى گذارند. اين ميراث مكتوب براى مراكز علمى، دانشگاهها و حوزه هاى علميه مى تواند سودمند افتاده در كارهاى پژوهشى به كار آيد.

از اولين سال برگزارى كنفرانس تلاش دست اندركاران بر اين بوده كه علاوه بر نشر مستقل جزوات، كليه مقالات در مجموعه هايى گرد آورى شود. با اينحال اين كار به صورت منظم نبوده لذا دبير خانه دهمين كنفرانس تصميم گرفت علاوه بر نشر مقالات رسيده امسال به صورت جزوه، كتابهاى زير را نيز از مجموعه مقالات سالهاى گذشته منتشر كرده و تاحدى كنفرانس را از اين حيث روزآمد نمايد:

1 ـ منشور همبستگى، گزيده سخنرانيهاى دومين، سومين و چهارمين كنفرانس بين المللى وحدت اسلامى.

2 ـ حديث التقريب، گزيده اى از سخنرانيهاى هفتمين كنفرانس بين المللى وحدت اسلامى (به زبان عربى).

3 ـ آواى تقريب، گزيده مقالات هشتمين كنفرانس بين المللى وحدت اسلامى.

4 ـ نداء الوحدة، گزيده سخنرانيهاى هشتمين كنفرانس وحدت اسلامى (به زبان عربى).

كتابهاى زير نيز از ديگر مجموعه هاى منتشر شده از سوى اين كنفرانس است.

1 ـ وحدت در آئينه مطبوعات، معرفى 168 مقاله برگزيده است كه در طول

ـ(599)ـ

سالهاى پس از پيروزى انقلاب اسلامى در مطبوعات فارسى و برخى مجلات عربى درباره «وحدت اسلامى» و تقريب مذاهب منتشر شده است.

2 ـ «رسالتان بين الشيخين» حاوى دو نامه ارزشمند است كه بين استاد واعظ زاده خراسانى دبير كل مجمع التقريب وعبدالعزيز بن باز مفتى عربستان سعودى رد و بدل شده است. موضوع اين دو نامه «مسئله توحيد وشرك» و«صلح با اسرائيل» و قضيه فلسطين است.

3 ـ تقريب 10، مجموعه ارزشمندى است كه به عنوان ويژه نامه دهمين كنفرانس بين المللى وحدت اسلامى منتشر شده است. اين ويژه نامه كه در حقيقت «سالنامه وحدت» است شامل مقالات، مصاحبه ها، سخنرانيها، اشعار و مطالب خواندنى و متنوع به زبان فارسى و عربى است.

5 ـ ميهمانان كنفرانس

در دهمين كنفرانس بين المللى وحدت اسلامى صدها تن از شخصيتهاى داخلى و خارجى شيعه و سنى از علما، انديشمندان، طلاب، دانشجويان و پژوهشگران فرهيخته شركت كرده بودند از اين شمار، حدود 70 نفر شخصيت خارجى از جمله: آقايان: حافظ صبرى كوچى مفتى اعظم كشور آلبانى، بارزل فيتسو وزير امور دينى و مشاور نخست وزير آلبانى، امام وارث الدين محمد، فرزند مرحوم عاليجاه محمد بنيانگزار سازمان اسلامى سياهپوستان امريكا، دكتر محمد العاصى امام جمعه مسجد مركزى واشنگتن، شيخ حسن بن سقاف نويسنده پركار اردنى، علامه سيد ساجد نقوى، رهبر شيعيان پاكستان، علامه مقصود قادرى از شخصيتهاى برجسته برادران اهل سنت پاكستان، علامه شيخ نعيم قاسم قائم مقام دبير كل حزب الله لبنان، محمد امين الخليفه، رئيس سابق مجلس سودان و عبدالهادى آونگ، معاون حزب اسلامى پاس در كشور مالزى را مى توان به عنوان ميهمانان برجسته كنفرانس نام برد.

ـ(600)ـ

شمار زيادى از شخصيتهاى علمى، سياسى داخلى از جمله استاد علامه محمد تقى جعفرى، استاد علامه عميد زنجانى، آيت الله جنتى، استاد دكتر سيد جعفر شهيدى، آيت الله امامى كاشانى، و نيز بيش از 150 تن از علما و روحانيون اهل سنت نيز از ميهمانان شركت كننده در كنفرانس بودند.

6 ـ اجلاسهاى عمومى كنفرانس

در مجموع 3 روز برگزارى 3 اجلاس عمومى برگزار شد كه در اين نشستها مقالات برجسته واصله مطرح و سخنرانان به ارائه ديدگاههاى خويش پرداختند.

افتتاحيه كنفرانس با سخنرانى رئيس جمهور وقت حجة الاسلام والمسلمين هاشمى رفسنجانى شروع شد.

حجة الاسلام والمسلمين رفسنجانى در سخنرانى خويش ضمن خوشامدگويى به ميهمانان داخلى و خارجى و تشكر از حضور آنان، از مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى به خاطر برگزارى سالانه كنفرانس وحدت، تقدير به عمل آورد و گفت:

موضوع كنفرانس امسال كه «حكومت اسلامى» انتخاب شده، بحث مفيد و سازنده اى مى تواند باشد.

اگر از اين طريق بتوانيم قدمى به طرف نزديكى عقايد و افكار دنياى اسلام برداريم، راه ميانبرى را به وحدت و همكارى انتخاب كرده ايم.

وقتى به چند دهه پيش بر مى گرديم، زمانى كه ما جوان بوديم و كار مبارزات اسلامى را تازه شروع كرده بوديم، در آن وقت، اصل حكومت اسلامى نزد خيليها زير سئوال بود، در آن وقت بحث جدى داشتيم كه آيا اسلام حكومتى دارد؟ يا اينكه امور را به مردم واگذار كرده است كه هر جور خودشان خواستند حكومت كنند...

اگر به زمان شخصيتهايى مثل علامه اقبال لاهورى، سيد جمال الدين اسد آبادى

ـ(601)ـ

يا عبده در مصر برگرديد خواهيد ديد كه آنها سعى مى كردند با اين فكر انحرافى مبارزه كننده، كه اسلام حكومتى نمى  تواند داشته باشد. و در ابتدا كه ما مبارزه را شروع كرديم در بين خودمان نيز اين بحث جدى بود، وقتى امام خمينى در نجف درس ولايت فقيه را گفتند و به يک جزوه تبديل شد، گامى مهمى در مبارزه تلقى شد و به مادر داخل ايران خيلى كمک كرد چون چنين فكرى به صورت منسجم ارائه گشت...

الآن مشكل فكر حكومت اسلامى را از سرمان گذرانده ايم اما اجراى آن واقعاً مسئله ى مهمى است. ما در ايران تجربه داريم. شما با تجربه ايران خيلى كار مى  توانيد انجام دهيد. ما نزديک بيست سال است حكومت مى كنيم و مراحل مختلفى را هم گذارانده ايم. دوران آشوبها، دروان دفاع، دوران سازندگى. حكومت را براساس اسلام شكل داده، قانون اساسى را نيز بر همين اساس تنظيم كرده ايم. ناظر و نگهبان گذاشته  ايم براى حفظ اصولمان به عنوان نگهبان قانون اساسى. واقعاً مجلس داريم واقعاً دولت داريم. و واقعاً همه اركان حكومتهاى دمكراتيک را داريم. واقعاً انتخابات داريم واقعاً مردم ما راى مى دهند واقعاً جمهورى است و واقعاً هم باتفكر شيعى كه عقيده اكثريت جامعه ما است نظاممان را از طريق ولايت فقيه و رهبرى، كاملاً اسلامى مى بينيم، حالا در اجراء ممكن است هنوز يک رشته كارها باشد كه ما قانع نباشيم كه اينها اسلام واقعى است. اما خط و راهمان اين است، تجربه ما، تجربه ايران يک تجربه قابل بررسى است....

به نظرم اسلام واقعاً مى تواند كشورها را ادراه كند. با محتوايى كه ما امروز از قرآن، احاديث معتبر، سنت نبوى و سيره عملى بزرگان صدر اسلام در اختيار داريم.

منابع هم به اندازه كافى داريم و اين كار علماى دين است. معلوم است كسانيكه تخصصشان در رشته دينى نيست نمى توانند اينجا راهنما باشند. مى  توانند خيلى

ـ(602)ـ

كمک كنند ولى راهنمامى توانند باشند.

علماى نيرومندى كه امروز در دنياى اسلام هستند بايد كم كم اين راهها را هموار كنند، بعد اجرايى حكومت اسلامى را مشخص كنند. سعه صدر هم در بين آنها در داخل جامعه مسلمانها خيلى مهم است.

الآن حدود يک ميليارد و نيم مسلمان، پنجاه و چند كشور اسلامى وجود دارد.

ذخاير دنياى اسلام در همين چند كشور اطراف خودمان، كشورهاى اطراف خليج فارس، كشورهاى اطراف درياى خزر و بعضى كشورهاى آفريقايى و جاهاى ديگر واقع شده است. ذخاير انرژى ما اساسى ترين پايه زندگى دنيا است. تنها همين يک محور، همين يک قدرت دنياى اسلام حربه اى است كه اگر در دست ما باشد هيچكس نمى  تواند به مازور بگويد، شما شک نكنيد كه اگر كشورهاى اسلامى به صورت منطقى نه ماجراجويانه از حربه انرژى استفاده كنند، هيچ قدرتى در دنيا نمى تواند به آنها زور بگويد، نه بمب اتم، نه بمب هيد روژنى نه موشک و نه هيچ چيز ديگر.

اين جمعيت! اين همه راى در سازمان ملل ! شبكه بسيار گسترده مسلمانهاى غير دولتى در همه دنيا ! الآن در خود آمريكا شش ميليون جمعيت مسلمان است، در تک تک كشورهاى اروپايى انبوهى از مسلمانها هستند خيلى از آنها هم مغزهاى متفكر. اين منبع انسانى، اين منبع مادى، اين جغرافياى با ارزش، حساس ترين نقاط دنيا كانال سوئز، باب المندب، تنگه هرمز، جبل الطارق، بسفر، داردانل و تنگه عبور از اقيانوس آرام و اقيانوس هند. اينها كه در دست ما است، يعنى دنيا در دست ما است از نقطه نظر سوق الجيشى و استراتژيكى، گلوگاه همه دنيا در دست ما است. ما نمى خواهيم ماجراجو باشيم، امامى خواهيم به مازور نگويند، بگذارند خردمان زندگى كنيم، خودمان منابع مان را استخراج كنيم، خودمان تصميم بگيريم. اگر يک كمى از اين قدرتمان استفاده مى كرديم، فكر مى كنيد اسرائيل مى  توانست بيت المقدس

ـ(603)ـ

را انيجور به زور بگيرد؟ آمريكا جرات نمى كرد در كنگره اش تصميم بگيرد كه سفارتش به بيت المقدس برود.

واقعاً آمريكائيها اگر شش ماه نفت خليج فارس را نبرند مى  توانند كشورشان را آرام نگهدارند؟! كشورى كه در روز 8 الى 10 ميليون بشكه نفت از كشورهاى اسلامى مى  برد. اين نفتها بالاخره يا از تنگه هرمز، سوئز يا باب المندب يا جاهاى ديگر بايد بگذرد، اينكار احتياج به دعوا هم ندارد. نمى خواهيم بفروشيم. چطور آنها هر چيزى كه نمى خواهند، نمى  فروشند قراردادهاى قطعى مثلا با پاكستان دارند كه 60 فروند هواپيما بدهند هر وقت بخواهند مى  دهند و هر وقت بخواهند نمى  دهند. با خود ما قرارداد بسته اند پولش را هم قبل از انقلاب گرفته اند، كالاهايمان توى انبارهايشان است پول انباردارى را هم از ما مى  گيرند ولى به ما نمى دهند. چطور اين كار براى آنها حق است ولى ما نفت خودمان را نفروشيم حق نيست؟ يک وقتى اعلام كرده بودند كه نفت نبايد يک حربه سياسى باشد فروش نفت حربه سياسى نيست، خريد نفت مى تواند حربه سياسى باشد؟ آنها هر وقت نمى خواهند تحريم مى كنند، سرمايه گذارى نفت مى تواند حربه سياسى باشد؟ آمريكا دائماً در اين باره قانون مى  گذراند، معلوم است كه آنها دروغ مى گويند، حيله مى  كنند، رياكارى مى كنند.

به هر حال راه ميانبر براى بدست آوردن مجد، عظمت، قدرت، سيادت و حاكميت واقعى حكومت است.

قبل از سخنرانى رياست محترم جمهورى استاد واعظ زاده خراسانى دبير كل مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى و دبير كنفرانس طى سخنان كوتاهى ضمن خوشامدگويى به رئيس جمهور و ميهمانان گزارشى از روند برگزارى كنفرانس و اهداف و برنامه هاى مجمع ارائه كرده ازبذل توجه و عنايت ويژه جناب آقاى هاشمى رفسنجانى به موضوع «وحدت اسلامى» و«مجمع التقريب» تشكر كرده اظهار نمود:

ـ(604)ـ

جناب آقاى هاشمى رفسنجانى تا آنجا كه من مى شناسم بيش از چهل سال است كه در راه وحدت اسلامى تلاش مى كند و از علاقمندان به اين موضوع است.

پس از سخنان رئيس جمهور و در طول 3 اجلاس برگزار شده شخصيتهاى داخلى و خارجى به ارائه مقالات خويش پرداختند.

استاد محمد تقى جعفرى در موضوع «حاكميت خداوند» آيت الله تسخيرى در موضوع «امتيازات قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران» استاد هادى آونگ در موضوع اهداف حكومت اسلامى، دكتر عبد الكريم بى  آزار شيرازى در موضوع «خلافت يا ولايت فقيه از نظر مذاهب اسلامى» استاد عميد زنجانى در موضوع «نظام سياسى اسلام» علامه شيخ نعيم قاسم درباره «بيدارى اسلامى در جهان معاصر» دكتر حسين رزمجو درباره «شرايط و صفات حاكم اسلامى»، استاد محمد جواد صاحبى پيرامون «سير تكوين و تطهير انديشه حكومت دينى در آثار انديشمندان اسلامى»، صلاح الدين اوزگوندوز درباره «اوضاع سياسى جهان اسلام»، آيت الله سيد محمد باقر حكيم درباره «ويژگيهاى حاكم اسلامى» استاد حسن بن سقاف درباره «بررسى عوامل پيشرفت ياعقب ماندگى در جهان اسلام»، محمد امين خليفه درباره «آزاديهاى اساسى و نقش مردم در حكومت اسلامى» و شيخ مرسل نصر درباره «اوضاع سياسى و اجتماعى در كشورهاى اسلامى» سخنرانى كردند.

در پايان اجلاسهاى عمومى و در جلسه اختتاميه آن استاد واعظ زاده خراسانى به جمعبندى مطالب مطرح شده در كنفرانس پرداخت. خلاصه مطالب اين جمعبندى به شرح زير است:

عنوان كنفرانس امسال حكومت از ديدگاه مذاهب اسلامى بود كه در آن مسئله جهان اسلام هم مطرح شد و به همين مناسبت دو كميسيون تشكيل داديم يكى «حكومت اسلامى» و ديگرى «جهان اسلام» كه مورد استقبال گسترده ميهمانان و

ـ(605)ـ

شركت كنندگان كنفرانس قرار گرفت.

در موضوع حكومت اسلامى موارد زير مورد اتفاق همه قرار گرفت اول، اينكه اسلام خود يک حكومت دارد، هرچند استعمارگران و عمال آنها در داخل كشورهاى اسلامى وياكسانيكه بى اطلاع از اسلامند بگويند اسلام حكومت ندارد اين گفته ها اشتباه بزرگى است. همه ميهمانان و اعضاى كنفرانس اتفاق نظر داشتند كه اسلام داراى حكومت است و حكومت اسلامى در راس همه موضوعات و مسايل اسلامى است.

و اين حكومت در گذشته وجود داشته و به مرور زمان از يادها رفته است و بر مردم، حكام، فقها عموم مسلمين واجب كفايى يا عينى است كه در اقامه آن كوشا باشند.

دوم: حكومت اسلامى نياز به رهبر دارد و او بايد داراى صفاتى از قبيل، علم، عدالت، شجاعت، تدبير، اطلاع از اوضاع زمان باشد و اينها همان شرايطى است كه در قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران آمده است. البته در قانون اساسى تعبير به فقيه شده است نه مطلق عالم، شايد همه متفق نباشند كه رهبر بايد فقيه باشد ولى همه اتفاق دارند كه رهبر بايد عالم به احكام اسلام باشد.

فقيه يعنى كسى كه نيازمند به تقليد از ديگران نيست بلكه خودش صاحب فتوى است و احكام را از كتاب و سنت استنباط مى كند. كما اينكه اتفاق نظر بودبر اينكه حكومت اسلامى از كتاب و سنت الهام مى گيرد. ودر پرتو تعاليم الهى كار مى كند، اما نظام و شكل خاصى ندارد، مى تواند جمهورى يا اقسام ديگرى باشد.

سوم: در مورد تفكيک قوابين باحثين اختلاف نظر وجود داشت. آيا حكومت اسلامى حتما بايد داراى سه قوه مجريه، مقننه و قضائيه مستقل از هم باشد، يا مى تواند به گونه اى ديگر باشد؟ اين يک مسئله قطعى و ضرورى نيست.

ـ(606)ـ

چهارم: ولايت فقيه و تجربه جمهورى اسلامى ايران نيز مورد بحث زيادى قرار گرفت، نوعاً از حكومت اسلامى تقدير مى كردند و پيروزى انقلاب اسلامى به رهبرى امام خمينى بر حكومت طاغوتى مورد اعجاب و تحسين همه مهيمانان قرار گرفت. كه عمدتاً عوامل پيروزى را رهبرى امام خمينى، مرجعيت او، وحدت مردم إيران، مذهب تشيع وفساد حكومت پهلوى مى دانستند.

عنوان دوم، العالم الاسلامى: كه مشكلات و مسايل جهان اسلام مورد بحث و بررسى قرار گرفت.

مشكلات اجتماعى، اقتصادى، فرهنگى و مشكلات سياسى كه در راس همه مشكلات است. مسئله قوميت كه حربه ايست در دست استعمارگران و حدود دو قرن است به اين وسيله در بين مسلمانان اختلاف انداخته همواره به آن دامن مى زنند.

مشكل تعدد مذاهب، مشكل بى اطلاعى پيروان مذاهب از مذهب ديگران، بدبينى پيروان مذاهب به يكديگر، مشكل علما با توجه به دسته بنديهاى مختلف آنها علماى دربارى، علماى با سواد، كم سواد، با تقوى، بى تقوى، زاهد، دنياپرست. اينها در پيشرفت يا عدم پيشرفت اسلام نقش عمده اى داشته و دارند.

درباره اسباب و علل پيشرفت اسلام، بحثهايى زيادى شد، عمدتاً علل پيشرفت را وجود قرآن و شخص رسول اكرم صلى الله عليه وآله وسلم مى دانستند، اخلاق و رهبرى پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم و كسانيكه پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم آنها را تربيت كرده بود.

علل تاخر يا انحطاط مسلمانان:

در اين زمينه علل زيادى مورد بحث قرار گرفت: علل درونى و بيرونى: نفهميدن و انحراف از اسلام، سوء فهم، و جهل به اسلام كه قبلا وجود داشته و هنوز هم هست.

وبالاخره اگر بخواهيم اين علل را از بين ببريم و برگرديم به وضعيت صدر اسلام

ـ(607)ـ

بايد به يک آيه قرآن عمل كنيم و آن آيه: «ان الله لا يغير ما بقوم حتى يغيروا ما بانفسهم» مابايد به اسلام برگرديم، اسلام به خودى خود و فى نفسه صحيح و سالم است اين دلهاى ماست كه از لحاظ علمى، فرهنگى، اخلاقى و يا از جهات ديگر منحرف شده است و تا وقتى كه به اسلام برنگرديم خداوند هم دعاى ما را مستجاب نمى  كند و ما را هدايت نمى كند. بايد دعا كنيم كه اسباب انحراف از ما زايل شود تا به الطاف و عنايات الهى اين آب رفته را به جوى برگردانيم.

7 ـ كميسيونهاى تخصصى كنفرانس:

بحث و بررسى درباره سرفصلهاى موضوع كنفرانس در دو كميسيون علمى سازماندهى شده بود كه تحت عناوين «حكومت اسلامى» و«اوضاع سياسى كشورهاى اسلامى» به رياست آيت الله سيد محمد باقر حكيم و آيت الله واعظ زاده خراسانى وهر كدام دو جلسه برگزار شد.

در اين كميسيونها مقالات وارده از سوى نويسندگان تلخيص و به سمع حضار مى رسيد سپس شركت كنندگان نقطه نظرات خود را ارائه كرده و به بحث و تبادل نظر درباره آن مى پرداختند.

مجموع اين بحثها كه در انتها از سوى رؤساى كميسيونها جمعبندى شد، بسيار پربار و قابل استفاده بود و شايد براى اولين بار بود كه مباحث حكومت اسلامى اينگونه جدى بين علماى شيعه وسنى مورد مناقشه قرار مى گرفت.

متاسفانه به علت فشردگى برنامه ها و كمى فرصت حاصل اين مباحث به اجلاس عمومى ارائه نشد ولى قطعاً انتشار آن از سوى دست اندركاران كنفرانس مى تواند تا حدى جبران ما فات باشد.

8 ـ برنامه هاى جنبى كنفرانس

ميهمانان خارجى شركت كننده در كنفرانس در روزهاى اقامت در ايران از

ـ(608)ـ

شهرهاى قم، تهران، مشهد مقدس، سنندج و برخى شهرهاى ديگر ديدار كرده و با شخصيتهاى علمى، مراكز تحقيقاتى كتابخانه ها و حوزه هاى آشنا شدند.

ديدار از جماران، زيارت مرقد مطهر حضرت امام خمينى از ديگر برنامه هاى جنبى بود كه در اين روزها اجرا شد.

زيارت حرم مطهر حضرت ثامن الحجج على ابن موسى الرضا و پذيرايى در ميهمانسراى آستان قدس رضوى و مشاهده عظمت و شكوه مناجات زائران و بارگاه ملكوتى حضرت نيز سعادتى بود كه نصيب ميهمانان شد. آنان با شوق فراوان به اين زيارت نايل شده و تحت تابش انوار ولايت قرار گرفتند. خاطره خوش آن لحظات براى هميشه به ياد آنان خواهد ماند.

9 ـ قطعنامه كنفرانس

شركت كنندگان در كنفرانس در پايان 3 روز تلاش و كوشش فشرده علمى قطعنامه در 10 ماده به اتفاق آراء تصويب كردند.

اين قطعنامه از اين جهت حائز اهميت است كه نشاندهنده وحدت نظر علماى شيعه و سنى از مذاهب مختلف اسلامى است. نظر به اهميت اين قطعنامه خلاصه آن در اين گزارش درج مى شود.

1 ـ همه مذاهب و احكام اسلامى بر موضوع حكومت اسلامى و رهبرى متصف به فقاهت، عدالت، اخلاق و قدرت مديريت شايسته جهت رهبرى امت اسلامى و همچنين وظايف و صلاحيتهاى مديران و كارگزاران حكومت اسلامى در ابعاد مختلف زندگى تاكيد و وحدت نظر دارند.

2 ـ وحدت اسلامى از مهمترين ويژگيهاى امت اسلامى است كه قرآن كريم و سنت نبوى صلى الله عليه وآله وسلم آنراذكر كرده است و تقريب مذاهب اسلامى نيز مناسب ترين راه جهت دستيابى به اين هدف مى باشد. از اينرو شركت كنندگان در كنفرانس ضمن

ـ(609)ـ

قدردانى از فعاليتهاى مجمع تقريب مذاهب اسلامى بر گسترش انديشه تقريب در ميان علماء و روشنفكران جامع اسلامى، تاكيد دارند.

3 ـ شركت كنندگان در كنفرانس، ضمن حمايت كامل از نهضت رو به رشد در جهت تطبيق و اجراى اسلام در تمامى شئون زندگى و تلاش در جهت پيشرفت و توسعه كشور، از همه ى علماء و انديشمندان مى خواهد كه به هر طريق ممكن در حمايت و پشتيبانى از اين نهضت برخيزند.

4 ـ از آنجا كه شركت كنندگان در كنفرانس به قداست حركت انبياء الهى ايمان و باور قلبى دارند، لذا بر ضرورت حفظ اين قداست و محكوم كردن هرگونه حركت كينه توزانه در تعرض به قداست و حرمت پيامبران الهى تاكيد دارند.

5 ـ شركت كنندگان در كنفرانس ضمن اعلام حمايت از جهاد مردم مظلوم فلسطين و مقاومت اسلامى لبنان در برابر دشمن صهيونيستى، خشم و نفرت خود را از سياستها و توطئه هاى اين رژيم بر ضد ملت فلسطين، و سياست توسعه ى شهرک سازى و اهانت به انبياء عظام، ابراز مى دارند.

6 ـ كنفرانس ، كليه ى تلاشهاى جارى در كشورهاى اسلامى بويژه كشورهاى عربى در جهت همكارى بادشمن صهيونيستى را محكوم كرده واينگونه اقدامات را به دليل منافات داشتن با مصالح امت اسلامى محكوم به شكست مى داند.

7 ـ شركت كنندگان، از كليه ى گروههاى درگير در افغانستان مى خواهد كه به جنگهاى خونين داخلى خاتمه داده و به مذاكرات صلح آميز روى آورند.

8 ـ همچنين شركت كنندگان در كنفرانس ضمن محكوم كردن كليه اقدامات استكبار جهانى در ضربه زدن به حركتهاى اسلامى، بر ضرورت اهتمام مسلمانان در حل شرايط دشوار موجود در عراق، الجزاير، سومالى، كشمير، بوسنى و تركيه تاكيد دارند.

ـ(610)ـ

9 ـ كنفرانس، نگرانى خود را از اقدامات رو به رشد تبشيرى در برخى مناطق اسلامى بويژه كشورهاى تازه استقلال يافته آسياى ميانه و قفقاز اعلام مى دارد.

10 ـ شركت كنندگان تشكر خود را از جمهورى اسلامى و رهبرى شجاع و مقتدر آن و همچنين از ملت غيور و مسلمان ايران به جهت حسن ميزبانى در اين كنفرانس و حمايت همه جانبه از نهضت اسلامى، اعلام مى دارد.

10 ـ حسن ختام

حسن ختام اين مقال گزارش ديدار ميهمانان كنفرانس با مقام معظم رهبرى حضرت آيت الله خامنه اى است.

در اين ديدار كه در دو قسمت انجام شد مقام معظم رهبرى سخنان مهمى درباره ميلاد مسعود پيامبر رحمت حضرت محمد بن عبدالله و سلاله پاكش امام جعفر صادق و نيز «وحدت اسلامى» و«تقريب مذاهب» اظهار داشتند.

در اولين جلسه كه ديدار عمومى معظم له با اقشار مختلف مردم بود ميهمانان داخلى كنفرانس هم شركت كردند.

و در جلسه دوم كه اختصاص به ميهمانان كنفرانس داشت، شخصيتهاى خارجى شركت كننده در كنفرانس به حضور حضرت آيت الله خامنه اى رسيدند و از نزديک معظم له را زيارت كرده به فرمايشاتش گوش فرادادند.

حضرت آيت الله خامنه اى در اين ديدار پس از استماع گزارش استاد واعظ زاده خراسانى و معرفى ميهمانان فرمودند:

امروز مردم مسلمان در كشورهاى اسلامى، احساس و شوق به عزتى كه اسلام به مسلمين داده است، در دلشان موج مى زند. هر جا كه به مسلمانها - به توده ى مردم - اجازه داده بشود كه احساسات خودشان را ظاهر كنند، نشان خواهند داد كه به حاكميت عادلانه اسلامى مايلند. جوانها در اين زمينه از ديگران جلوتر هستند.

ـ(611)ـ

روشنفكرها در كشورهاى اسلامى، در اين مورد جلو تر از ديگران هستند.

آن روزگارى كه روشنفكرها فقط نسخه ى اورپايى و غربى را عمل مى كردند، گذشت. امروز در دنياى اسلام، روشنفكران زيادى وجود دارند كه نسخه ى غربى و اروپايى راناموفق مى دانند ؛ دنبال نسخه ى اسلامى هستند. براى زدودن ايمان از دلها هرچه تلاش مى شود، باز شما مى بينيد كه در همان فضا، نسلهاى جوانى باشوق و ايمان اسلامى روى كار مى آيند!

بگذاريد دين در پاكسازى فضاى حكومتها كمک كند. امروز حكومتهاى دنيا، غالباً آلوده است. ماخدا را شكر مى كنيم كه نسخه ى حكومت اسلامى را در اينجا پياده كرديم. به نظر ما حكومت با قانون اساسى ما، راقيترين نوع حكومتهاست؛ يعنى حكومتى كه با نظام ولايت فقيه معرفى مى شود. بعضى از اين مساله تحاشى مى كنند!

امروز كشورهاى مسلمان تحت ولايتهاى ظالمانه زندگى مى كنند. بسيارى از آنان ولايت زور، اقتدار زورمدارانه نظاميان - كه هيچ منطقى براى آنها مطرح نيست - ولايت سياستهاى آلوده وابسته، سياستهاى استكبارى و استعمارى، سياستهاى تسليم در مقابل دشمن، ولايت خيانت وزر و زور را پذيرفته اند! آنچه كه بايداز آن تحاشى كرد، اين ولايتها است. اما ولايت فقيه عادل، يعنى حكومت كسى كه دين و اسلام را مى شناسد و مى داند چگونه بايدبر مردم حكومت كرد ؛ و نيروى تقوا هم به او كمک مى كند كه از اين خط منحرف نشود. اين، معناى ولايت فقيه است. اين، مترقيترين چيزى است كه مى توان به يک جامعه ى بشرى پيشنهاد كرد. در هر جامعه يى، حتى جوامع غير اسلامى هم اگر بتوانند انسانهاى متقى و پارسا را پيدا كنند كه بر آنها حكومت بكنند، اين بهترين نوع حكومت است.

مساله ى وحدت اسلامى خيلى مهم است. اين قضيه ى مجمع التقريبى كه برادران ما - جناب آقاى واعظ زاده و بقيه ى همكارانشان - با جديت مشغول آن هستند،

ـ(612)ـ

براى ما مهم است. ما به مساله ى اتحاد و وحدت اسلامى به صورت يک چيز تشريفاتى نگاه نمى  كنيم، اين، تشريفات نيست، يک چيز لازم و حقيقى است. امروز ما به اين احتياج داريم.

معناى وحدت اسلامى هم اين نيست كه فرق مختلف اسلامى، از عقايد و اعمال خودشان دست بكشند ؛ نه، عقايد هر كسى مربوط به خود اوست. هر كسى بر طبق فقه خودش عمل بكند؛ با هم دعوا نكنند. مراد ما از وحدت اين است كه با هم تنازع نكنند ؛ «ولا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ريحكم».

وحدتى كه ما پيشنهاد مى كنيم، بر اين اساس مستقر است. نبايد با هم اختلاف بكنيد. نبايد به هم اهانت بكنيد. نبايستى به مقدسات يكديگر اهانت بكنيد. از دشمن غفلت نكنيد. نيرويتان را صرف معارضه بايكديگر نكنيد. بلكه در يک جهت، در مقابل دشمن اسلام و دشمن مسلمين قرار بدهيد.

ما در دوران بازسازى هستيم ؛ بحمد الله كشورمان را ساختيم، باز هم سازندگى ادامه دارد، كشور توسعه پيدا كرده است. از لحاظ سياسى، ثبات و استقرار كامل در اين كشور هست.

ما امسال - بعد از هيجده سال از پيروزى انقلاب - انتخاباتى را با شكوه تمام، با حضور اكثريت قاطع مردم برگزار كرديم. چيزى كه حتى در كشورهاى مدعى دموكراسى، هرگز به اين خوبى، به اين شيوايى، و به اين زيبايى - هيچ جا - پيش نمى آيد، اين جا پيش آمد ! مردم نشان دادند كه به اسلام، روحانيت و به حكومت دينى وفادارند. اين را مردم عملاً اثبات كردند. بعد از هيجده سال رفراند مى انجام شد كه دشمن را مبهوت و غافلگير كرد !