دکتر عباس خامه یار
کمتر کسی از هم نسلی‌های من و نسل دومی‌ها و سومی‌ها با مجموعه چند جلدی «قرآن و طبیعت» اثر بدیع و مبتکرانه استاد عبدالکریم بیآزار شیرازی كه به شگفتی‌های کیهان و دریا، پدیده‌های جوی، راز صحرا و کوهها، دنیای اتم، جهان جنین و جهان گذشته و آینده و… با خوش‌ذوقی تمام می‌پردازد و به زبان روز و سبک و سياق جديد آن دوران نوشته شده بود، آشنایی نداشته باشد.
این خود آغازین آشنایی‌ا‌م از راه دور و از دیرباز با نام نویسنده اين اثر ماندگار بوده است. اندک سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی به خاطر ورودم به فعالیتهای حوزه برون‌مرزی به ویژه عرصه تقریب، افتخار آشنایی نزدیک و همکاری و هم‌آوايى با نویسنده که بعدها نام او در جهان اسلام درخشید، پیدا کردم.
پژواک نام استاد دكتر عبدالکریم بیآزار شیرازی همچون نام‌های بزرگانی چون آیت‌الله واعظ زاده خراسانی، آیت‌الله تسخیری و سید هادی خسروشاهی در جای جای جهان اسلام طنین‌انداز بود و از چشمان تيزبين پيروان ساير مذاهب اسلامى در ايران و جهان اسلام پنهان نماند و من از شنیدن این نامها و پُر آوازگی‌شان در مجامع علمى و اسلامى به وجد می‌آمدم و به خود می‌بالیدم.
این آشنایی و دوستی و فعالیتهای مشترک تقریبی سالها ادامه داشت و افتخار پیام‌رسانی انديشه‌ها و اقدامات وحدت‌بخش ایشان و دیگر پیشکسوتان تقریب را در محافل علمی و پژوهشی برون‌مرزی همواره داشته‌ام تا اینکه چندی پیش و پس از بازگشت به میهن به دعوت دوست ارجمند و بزرگوارم جناب دکتر سید عباس صالحی در آیین نکوداشت حجت‌الاسلام والمسلمین بیآزار شیرازی عضو شورای عالی مجمع تقریب و رئیس اسبق دانشگاه مذاهب اسلامی به مناسبت هفته پژوهش توفیق حضور يافتم و فرصتى پديد آمد تا با اين دانشمند ِ پاک‌اندیش و پاک‌سرشت، دیداری تازه كنم.
تکریم و نکوداشت فرهیختگان و فرهنگ‌مداران، آن هم در دوران حیاتشان که خوشبختانه در سالهای اخیر مسیر نسبتاً صحیح خود را یافته، بسیار حائز اهمیت و تأثیرگذار است.
مطالب سخنوران این نکوداشت، درباره ابعاد شخصیتی استاد بیآزار شیرازی، بسیار دقیق، موشکافانه و پر مغز و نشان از ارادت قلبى اساتيد، شناخت و قدرشناسى آنان از اين شخصيت فرهيخته، دانشمند معتدل و انديشمند آشنا با كنه قرآن و معارف اهل بيت(ع) بود.
مترجم آزاداندیش و فاضل
همگان بر اين باورند كه استاد بیآزار شیرازی از همان ابتدا تحقق وضع مطلوب جهان اسلام را در فعاليت در مجمع تقریب و دانشگاه مذاهب اسلامی دیده و بدان اهتمام فوق‌العاده مى‌ورزيد و ايشان را جزو اندیشمندان، فرهیختگان و نوابغی مى‌دانند که در شاخه‌های مختلف علمی مجتهدانه ورود پیدا کرد و عميقاً بر اين باور بود كه اندیشه تقریب از جمیع علوم برآمده و باید بدان توجه ويژه داشت و اين باور و آرمان در همه حيات و فعاليت‌هاى فرهنگى و اجتماعى ايشان نقش مؤثرى داشت. چه اینکه مرحوم دکتر علی شریعتی ضمن تمجید از آثار ایشان از استاد بیآزار شیرازی با عنوان «مترجم آزاداندیش و فاضل» یاد می‌کند.
از اين رو استاد استاد بى‌آزار شيرازى حوزه و دانشگاه را در آثار خود تلفيق کرده و علم و عمل را درهم آمیخته و با عنصر پرهیزگاری همراه ساخته است و بدون داشتن دغدغه نام و نشان، از اعماق دل سخن می‌گوید و با چنين ايمان و باور قلبى به پژوهش‌هاى قرآنى تقريبى پرداخته و آن را وارد آثار خود كرده است و سیره پیامبر(ص) و قرآن کریم را شاقول فكر، انديشه و منش و رفتارش قرار داده و روح تقریب نظری و عملی را در آثار خود آشکار ساخته است.
بیآزار شیرازی و ژرف‌اندیشی در قرآن و تقریب
«روش‌شناسی تطبیقی» استنباط احکام و مسائل نو پیدا که از مهمترین زمینه‌های ایجاد وحدت در جهان اسلام به شمار می‌رود. علاوه بر فقه مقارن در دو حوزه مسائل مقارن و اصول فقه مقارن مورد توجه جدی جناب بیآزار قرار داشته است و در مطالعات تاريخى و شناخت عميقش به منابع آن هم، رويكرد اجتهادى در تحقيق دارد و ميان عقل و متون، ارتباط منطقى برقرار كرد و دقت در مسئله زمان و مكان و شرايط و دلالت متون، او را هرگز اسير متن قرار نداد.
بیآزار شیرازی همواره التزام عملی به تقریب داشته و در سلوک ایشان دغدغه «فرهنگ تقریب» بى محابا و بدون هیچ‌گونه محافظه‌کاری، موج می‌زند. وى يكى از پيشگامان و از شاخص‌ترين چهره‌هاى تقريب نظرى و عملى در تاريخ پُر فراز و نشيب تقريب به شمار مى‌رود كه وحدت و تقریب را نه يک شعار ابزارى، مصلحت‌انديشى و تاكتيک مرحله‌اى كه يک راهبرد و سيره و منش پیامبر اكرم(ص) و ائمه اطهار و منش بزرگان مى‌داند و در اين رابطه سعى وافرى در افشاى دروغ‌هايى كرد كه به سيره‌ها بسته بودند.
همكارى ايشان در دوران جوانى و در اواخر دهه چهل شمسى با «دار التقريب» قاهره و «دفتر نشر فرهنگ اسلامى» و تحصيلات عاليه در رشته تاريخ و تمدن اسلامى در دانشگاه «مک گيل» كانادا، علاوه بر تحصيلات سطوح عالى درس خارج در محضر علماى برجسته قم از قبيل حضرت امام خمينى (ره)، مبين اين مطلب است و او را در قامت «مصلحی از تبار مصلحان تاریخ معاصر» قرار داده است.
استاد با عنایت به تخصص حوزوی و دانشگاهی، خصوصاً در حوزه علوم قرآن و سيره نبوى از صفت والاى امانتداری برخوردار است كه در حوزه پژوهش یکی از معیارهای مهم به شمار می‌رود و به يافته‌ها، ارزش علمى والايى مى‌دهد. رویکرد ایشان بسیار ژرف‌نگرانه و ناظر به وضعیت موجود است و از زبان و ادبیاتی استفاده می‌كند که مورد توجه و پسند مخاطب عام و خاص است.
دکتر بیآزار شیرازی علاوه بر داشتن شجاعت، بصيرت و حكمت در تعامل تقريبى، از تواضع، تسامح، آرامش و وقار هميشگى بسیاری برخوردار است که اين خود ناشی از اخلاق حمیده و صفای درونى ایشان بوده و باعث شده است همواره گوش شنوایی برای مخاطب داشته باشد.
او حقاً متخلق به ادب و اخلاق اختلاف و مصداق حقيقى فرمايش امام صادق(ع) است که فرمودند: «کُونُوا دُعَاةً لِلنَّاسِ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِکُمْ».
بیآزار شیرازی یافته‌ها و تحقیقات دینی را در خدمت ارتقای فرهنگ دینی جامعه قرار داد و آن را از همان ابتدای جوانی به معارف قرآن كريم، نبى اكرم(ص) و اهل بیت(ع) معطوف كرد.
توجه به جنبه موسيقايى و اعجاز بيانى قرآن
نگارش بيش از پنجاه جلد کتاب درباره علوم، تفسير و شاخه‌هاى مختلف قرآنى، پنجاه جلد درباره پيامبر اكرم(ص) و اهل بيت(ع) و پنجاه جلد در حوزه‌هاى فقهى، اعتقادى، تاريخ و باستان‌شناسى، اخلاقى و اجتماعى از ایشان به یادگار مانده است. از جمله «جهان دیگر، گذشته و آینده جهان»، مجموعه قرآن و طبیعت، همبستگی مذاهب اسلامی، اسلام آیین همبستگی، دوره رساله نوین امام خمینی (شامل مسائل عبادی، اقتصادی، خانواده، سیاسی، حقوقی و مناسک حج)، دوره رساله نوین فقهی پزشکی (شامل مسائل بهداشتی و درمانی و تربیتی و روانشناسی)، دوره تفسیر کاشف، میثاق در قرآن به فارسی و انگلیسی، الوحدة الاسلامیه (به عربی)، دوره قرآن در ادب فارسی، تاریخ و مبانی ترجمه قرآن و… سبک خاصى از ترجمه قرآن كريم و متون نيايشى دينى همچون دعاى كميل و پاره‌اى از دعاهاى صحيفه سجاديه و توجه به جنبه‌هاى آوايى و موسيقايى و اعجاز بيانى قرآن كريم، براى مخاطبان فارسى‌زبان از ویژگی‌های آثار ايشان است.
وی به دو معجزه پيامبر اسلام(ص) ايمان بسیاری دارد؛ یکی قرآن کریم و دیگری وحدت میان قلب‌ها. قرآن كريم می‌فرماید: اگر همه ثروت جهان را خرج می‌کردی بین این‌ها الفت برقرار کنی نمی‌توانستی ولی خداوند میان این‌ها الفت برقرار کرد. به اعتقاد استاد شيرازى، تقریب مهمترین گام است. یعنی نفس اجتماع باعث می‌شود بسیاری از سوء تفاهمات کنار برود. وى تأکید دارد كه اختلافات مسلمانان نسبت به يكديگر بسیار اندک است. به اعتقاد یکی از اندیشمندان اهل سنت فقط در هفده مسئله شیعیان نظریه منفرد دارند وگرنه در بقیه مطالب با مذاهب اهل سنت مشترک هستند. و با این همه مشترکاتی که مسلمانان نسبت به هم دارند، روز به روز باید در راه تقریب گام بردارند. او بازگشت به قرآن و اخلاق والای پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) را تنها راه سعادت و وحدت مسلمانان می‌داند.
تكريم اساتید روشنفکر، مصلحان و باورمندان مقوله تقريب، همچون بیآزار شيرازى‌ها، نه تكريم يک شخص كه تكريم فضايل اخلاقى و روش و منش و معرفت اهل بيتى و نگاه ژرف انسانى به هم‌نوعان و هم‌كيشان است.
راهشان پر رهرو و عمرشان پر بركت باد.
منبع: ایکنا
ارسال نظر