وب سایت رسمی مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى

محمد ستایش پور

از تاریخ هفدهم لغایت بیست و دوم مهر 1401 هجری شمسی (برابر با دوازدهم لغایت 17 ربیع الاول 1444 هجری قمری)، سی و ششمین کنفرانس بین­المللی وحدت اسلامی برگزار می­شود. موضوع سی و ششمین کنفرانس بین­المللی وحدت اسلامی، اتحاد اسلامی، صلح و پرهیز از تفرقه و تنازع در جهان اسلام، راهکارهای اجرائی و اقدامات عملیاتی است. به موجب حقوق بین­الملل، به آن گونه که در ماده 38 اساسنامه دیوان بین­المللی دادگستری منعکس شده است، عرف بین­المللی در زمره یکی از منابع اصلی حقوق بین­الملل قلمداد می­شود و با معاهده بین­المللی، هم­سنگ و هم­ارزش است. چه این که، یک عرف مؤخر می­تواند یک معاهده مقدم را نسخ کند. همان گونه که معاهده بین­المللی، به عنوان یکی از سازوکارهای قاعده سازی در حقوق بین­الملل شناخته می­شود، عرف بین­المللی نیز در زمره سازوکارهای ایجاد قاعده در حقوق بین­الملل تلقی می­گردد.

ایجاد قاعده حقوق بین­الملل عرفی، مستلزم وجود رفتار تکرار شونده و باور حقوقی به الزام آور بودن آن رفتار است. کنفرانس بین­المللی وحدت اسلامی، به صورت مستمر، در هر سال برگزار می­شود و شخصیت­های فرهیخته، اندیشمندان برجسته، مفتیان اعظم و شخصیت­های سیاسی کشورهای اسلامی در آن حضور و مشارکت دارند. برگزاری مستمر، نظام­مند و هدفمند کنفرانس بین­المللی وحدت اسلامی، با حضور اندیشمندان و صاحب نظران کشورهای اسلامی، بستر مناسبی برای ایجاد رفتار تکرار شونده و باور حقوقی به الزام آور بودن آن رفتار، به عنوان دو عنصر اصلی حقوق بین­الملل عرفی، که خود یکی از منابع اصلی حقوق بین­الملل است، دانسته می­شود.

در این خصوص، شایسته توجه است که کمیسیون حقوق بین­الملل سازمان ملل متحد به عنوان نهاد علمی تدوین و توسعه تدریجی حقوق بین­الملل در مجموعه مواد 2018 خود راجع به احراز حقوق بین­الملل عرفی، همسو با رویکرد دیوان بین­المللی دادگستری، تصریح داشته است که قاعده حقوق بین­الملل عرفی می­تواند در سطح منطقه­ای و به تعبیری، به طور خاص باشد.

کنفرانس بین­المللی وحدت اسلامی بستر مناسبی برای تکوین قاعده یا قواعد حقوق بین­الملل عرفی در بین کشورهای اسلامی فراهم کرده است و ظرفیت مناسبی فراروی کشورهای اسلامی برای نیل به اهداف اسلامی در دنیای متشتت امروز است. در وضعیتی که سازمان همکاری اسلامی نتوانسته است به اهداف خود از جمله احقاق حقوق فلسطینیان نائل آید و حتی برخی از کشورهای عضو آن سازمان، در نقض تعهداتی که به موجب اساسنامه سازمان همکاری اسلامی دارند، مبادرت به عادی سازی روابط خود با رژیم صهیونیستی کرده­اند، کنفرانس بین­المللی وحدت اسلامی نقش بسیار حائز اهمیتی در اتحاد اسلامی، صلح، اجتناب از تفرقه و اختلاف در جهان اسلام دارد.