وب سایت رسمی مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى

دکتر مینو کیانی راد معاون ارزی اسبق بانک مرکزی، در نشستی از سلسله نشست های «امت همدل» به بررسی راهکارهای اقتصادی دستیابی به وحدت و همگرایی بین مذاهب اسلامی و تشکیل اتحادیه کشورهای اسلامی پرداخت. 

به گزارش روابط عمومی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی دکتر مینو کیانی راد معاون ارزی اسبق بانک مرکزی، در پاسخ به این سوال که آیا هم‌افزایی در ثروت جوامع اسلامی عملاً قابل‌اجراست گفت: سؤال من این هست که ثروت جوامع اسلامی چیست؟ اصلا جوامع اسلامی چه دارند؟ ده درصد از جی‌دی‌پی دنیا متعلق به کشورهای اسلامی است و بین شصت و پنج تا هفتاد درصد منابع طبیعی در اختیار این کشورهاست. این یعنی اینکه هیچ تناسبی بین ثروت واقعی آن منابع خداداد ما مجموعه‌ی کشورهای اسلامی و آنچه که باید از آن استفاده کنند و تولید ناخالص داخلی گفته می‌شود وجود ندارد. این یعنی اینکه این کشورها نتوانستند با وجود جمعیت فراوانی که دارند و این در بسیاری از کشورهای دیگر به‌خصوص مثلاً چین یک ثروت به‌حساب می‌آید، نیروی کار به‌حساب می‌آید، نتوانستند از این ثروت استفاده کنند. 

وی افزود: برای اینکه بتوانیم یک راهکارهایی را ارائه کنیم که بشود از این ثروت به‌خصوص از منابع انسانی و منابع طبیعی استفاده کرد، در درجه‌ی اول بحث ارتقای دانش، آموزش و فرهنگ این ملت‌هاست. تا زمانی که زبان و درک مشترک، سازوکارها و روابط سیاسی مشترک و هم‌افزا نداشته باشیم، هرچقدر تلاش کنیم به نتیجه نخواهیم رسید و می‌شود آن چیزی که الان هست و بسیاری از کشورهای مسلمان درست مثل نظریه‌ی پیرامونی مرکزی شده‌ایم منبع خوراک کشورهای توسعه‌یافته و استفاده‌کننده از آنچه که آن‌ها تولید می‌کنند بدون اینکه خودمان هیچ تلاشی کرده باشیم و تا زمانی که این ثروت طبیعی وجود دارد آن‌ها برای گرفتن این ثروت و مواد خام به قیمت کاملاً ارزان و حتی رایگان به سراغ ما می‌آیند وقتی این منابع تمام شد دیگر کشورها را رها خواهند کرد. این مشکل بزرگی است که شاید خیلی زود در بسیاری از کشورها شاهد باشیم. به‌عنوان‌مثال کشور افغانستان به لحاظ ثروتی که شناسایی و درک شد و در دنیا مطرح شد، مورد تمرکز کشورهای توسعه‌یافته قرار گرفت. من پیشنهاد می‌کنم فهرستی از آن چه که کشورهای مختلف اسلامی دارند و فهرستی از آنچه که نیاز دارند، تهیه بشود. هرکدام از کشورها چه امکانات، ظرفیت‌ها و منابع طبیعی‌ای دارند.

کیانی راد ضمن اشاره به تاثیرگذاری سرمایه‌گذاری مشترک توضیح داد: چیزی که در آسیای جنوب شرقی بسیار جواب داد، ایجاد شرکت‌های چندملیتی در حوزه‌های مختلف بود. علاوه بر سرمایه‌گذاری مشترک و کمک‌گرفتن کشورها از منابع مالی هم دیگر به‌صورت کشور با کشورهای دیگر می‌شود، در قالب ایجاد شرکت‌های چندملیتی با اتکا به بخش خصوصی و مردم کشورهای مختلف به‌خصوص در زمینه‌ی ایجاد ارزش افزوده در منابع طبیعی‌ای که در کشورهای اسلامی وجود دارد. این یعنی اینکه شما این شصت و پنج هفتاد درصد منابع طبیعی را تبدیل می‌کنید با چندین برابر ثروتی که در این کشورها به وجود آمده و می‌تواند استفاده بشود. نکته‌ی دوم ساختار اقتصادی و سیاسی هرکدام از این کشورها و موقعیت ژئوپلیتیک است. چین یک کمربند راه درست کرد برای اینکه آنچه که تولید می‌کند را به غرب برساند و ایران را در آن می‌گذارد یا نه این‌ها دائماً بحث می‌شود. چرا این کمربند یا این حلقه‌ی اقتصادی در کشورهای اسلامی منطقه به منطقه به وجود نیاید؟ یعنی ما در منطقه‌ی خاورمیانه، در منطقه‌ی آفریقا، در منطقه شرق آسیا و در آسیای میانه حلقه‌های در واقع کشورهای اسلامی را در نظر بگیریم که این حلقه‌ها با ارتباطشان با هم دیگر می‌توانند به‌نوعی هم‌افزایی ایجاد کنند. کمربند راه و زنجیره‌ی راه بشوند و این حلقه‌ها می‌توانند به هم متصل بشوند. خودشان این ده درصد جی‌دی‌پی را به پنجاه‌درصد جی‌پی تبدیل کنند. تا ده یا بیست سال آینده به هفتاد درصد برسند. یعنی این قدر می‌توانند از این قوت استفاده بکنند. چون این ثروت در اختیارشان هست و به قیمت خیلی ارزان صرف توسعه‌ی کشورهای دیگرمی شود. 

معاون ارزی اسبق بانک مرکزی در مورد اقداماتی که  به همگرایی اقتصادی منتج بشود خاطرنشان کرد: در وهله‌ی اول باید همگرایی سیاسی وجود داشته باشد. زبان و درک مشترک وجود داشته باشد و این همگرایی اقتصادی می‌تواند باعث ایجاد زمینه برای اقدامات از جمله ایجاد بازار مشترک و واحد پولی مشترک دیگر بشود. 2- تقریباً بین پنج تا ده سال است که دنیا به این رسیده و تحقیقات زیادی هم این موضوع را نشان می دهد که وجود اتحادیه‌ها صرفاً در حد دور هم جمع‌شدن بدون این که نتیجه‌ی خاصی داشته باشد، اما دوجانبه‌گرایی و چندجانبه‌گرایی به مفهوم اینکه سه یا چهار کشور که وجوهات اقتصادی یا بازاری مشترک دارند، بتوانند با همدیگر قراردادها و موافقت‌نامه‌هایی امضا کنند. ما طیفی از انواع توافق‌نامه‌ها را داریم از موافقت‌نامه‌های تجاری ترجیحی و آزاد بگیرید که بین دو کشور به‌خصوص کشورهای هم‌مرز و کشورهای منطقه در حوزه‌ی اسلامی امضا می‌شود. و انواع موافقت‌نامه‌هایی که به‌نوعی با پول سروکار دارد که این پول می‌تواند پول ملی کشورها باشد که می‌شود پیمان‌های پولی دوجانبه و چندجانبه. می‌تواند در قالب تسهیلات تأمین مالی سوآپ ارزی باشد. 3- ایجاد صندوق مشترک ضمانت صادرات. یکی از اتفاقاتی که در کشورهای اسلامی به‌خصوص در مورد کشور ما که متأسفانه به‌خاطر شرایط تحریمی بحث تأمین مالی بسیار سخت است. درحالی‌که این دارایی در کشورهای مسلمان به‌وفور پیدا می‌شود. در مالزی، کویت، هند وعمان ثروت بسیاری وجود دارد.کشورهای مسلمان می توانند از این ثروت به نفع جامعه‌ی اسلامی استفاده کنند. 

وی افزود: صندوق مشترک ضمانت صادرات  بین چند کشور قوی یک صندوقی ایجاد می‌شود که می‌تواند از صادرکنندگان آن کشورها و کشورهای مسلمان دیگر حمایت کند که ما هرآنچه که تولید و به کشورهای دیگری که امکان بازپرداخت را ندارند یا ممکن است کالایی که می‌فرستند با مشکلی مواجه بشود صادر می‌کنیم، این صندوق می‌تواند حمایت کند. به‌این‌ترتیب هم تولیدکننده و هم صادرکننده مورد حمایت قرار می‌گیرد.

کیانی راد با پیشنهاد ایجاد رمز ارزها گفت: ایجاد پول دیجیتال اسلامی توسط کشورهای مسلمان که یک نهاد نظارتی و یک شورای سیاستگذاری، داشته باشد. البته لازمه‌اش این است که اول یک واحد پول ملی تعریف بشود. می‌تواند یک توکن باشد. می‌تواند ابزار واسطه‌ای باشد که به‌نوعی تهاتر را تسهیل می‌کند. در بحث پیمان‌های پولی می‌تواند در آن محاسبات، چیزی شبیه به اس تی آر عمل بکند. به‌خصوص پول‌های بسیاری از کشورهای اسلامی پول‌هایی هستند که بسیار به لحاظ ارزشی ارزشمندند. درست است که فکر دلار هستند ولی اقتصادشان، اقتصادی است که تا حد زیادی توانسته در طول سال‌های بعد جنگ جهانی دوم ارزشش را حفظ بکند. این کمک می‌کند به این که مباحث پولی و نقل و انتقالات پولی هم در این کشورها کمک استفاده بشود. همچنین جمعیت بیش از یک میلیارد نفری مسلمان می‌تواند در بحث تأمین مالی خَرد جمعی کمک کند. صندوقی درست بشود که هیات امنایی داشته باشد و کشورها بر آن نظارت کنند. اگر این سازوکارهایی که معرفی می‌شود خودِ کشورها دست‌به‌کار بشوند، ایجاد کنند، از مردم و توانمندی‌شان استفاده کنند، در این حوزه کمک می‌کند. و در بحث سوئیفت که برای ایران به‌صورت یک تجربه‌ی تلخ اتفاق افتاد می‌تواند بین این کشورها در قالب یک پیام‌رسان مالی اسلامی توافق انجام بشود. از دانش فنی کسانی که متخصص هستند، استفاده بشود. ما فارغ‌التحصیلان بسیار باسواد چه در ایران و چه در کشورهای مسلمان دیگر کم نداریم که بتوانند از این‌ها استفاده کنند.استفاده از ویزاکارت تحت عنوان کارت‌های اعتباری اسلامی در واقع به گروه‌های مختلف اعم از تولیدکننده، صادرکننده، اقشار مردم در قالب کردیت کارت اعتبار داده بشود. این اعتبار می‌تواند بر حسب همان پولی که گفتیم باشد، بر حسب پول یکی از این کشورها باشد یا سبدی از این پول‌های کشورهای مسلمان. من فکر می‌کنم ثروتی که در بین کشورهای مسلمان وجود دارد، این ثروت هنوز شناخته نشده و از این ثروت هنوز به‌قدر کافی استفاده نشده است. امیدواریم که ان‌شاءالله پیشنهادهایی که ارائه می‌شود بتواند استفاده بشود.

در مورد معاملات حلال، بازار حلال، بازار حلال یکی از مواردی هست که مجموعه‌ی کشورهای مسلمان همان بحث بازار مشترک اسلامی را از بازار محصولات حلال شروع کنند و در تمام دنیا توسعه بدهند. زیرساخت‌های بانکی، نظام بانکی، بانکداری مبتنی بر بانکداری اسلامی این‌ها همه لازمه‌ی اجرایی‌شدن هرچه بهتر این فعالیت‌ها در این بازارهای مشترک هست. 

وی در خصوص چالش ها و موانع اقتصادی تشکیل اتحادیه ی کشورهای اسلامی گفت:اثر فقر فرهنگی و دانش از فقر مالی به مراتب بیشتر و بدتر  است و در جامعه‌ی اسلامی این فقر بیشتر از فقر مالی بیداد می‌کند. فقر مالی با یک حمایتی ممکن است تا حدودی جبران بشود، اما  فقر فرهنگی پایدار، ماندگار و اثرش روی یک خانواده به خصوص خانواده‌های پرجمعیت خیلی خیلی بیشتراست و بر روی این مساله هم باید به طور ویژه کارکرد. در بحث چالش‌ها، اولین چالش همان بحث سیاسی است. ما چه بخواهیم چه نخواهیم سایه‌ی سیاست روی همه چیز هست و اقتصاد هم در همه جای دنیا در کشورهای اسلامی اثرش را می گذارد. این سیاست می‌تواند در مسیر درست حرکت کند. در زمان حضرت علی(علیه السلام) هم سیاست حاکم بود اما برای این که اثربخشی آن سیاست‌های غلط روی اقتصاد مردم کمتر شود، مسیر درستی را ایشان تعیین کردند. دوم بحث تفاوت‌ها یا تعارض‌های فرهنگی است. جبهه گیری نسبت به بحث های فرهنگی. دوری فرهنگ‌ها نسبت به همدیگر. هرچقدر که به هر وسیله‌ و  ابزاری _به خصوص حالا ما در دنیایی هستیم که ابزارهای اطلاع رسانی بی‌نهایت هستند._ ما می توانیم از این امکانات استفاده کنیم که این موانع تا حد امکان برداشته شود و موانع فرهنگی و کارها و اقدامات مشترک را نشان بدهد. به طور مثال در حد خیلی خیلی جزیی یک برنامه‌ی تلویزیونی ساخته شود و از ماهرترین آشپزهای کشورهای مسلمان دعوت شود که بیایند و غذاهای معروف خود ر معرفی کنند. چه ایرادی دارد؟ این حداقلی است که می‌تواند باشد. به طور متقابل از ایران در جاهای دیگر بروند  معرفی بکنند. بحث رایزن‌ها در این جمعیت زیاد آن اثر را ندارد ولی از مردم برای این موضوع می‌تواند کمک گرفته بشود.

ایشان با بررسی قوانین و مقررات در حوزه‌ی اقتصادی برای ایجاد رابطه با کشورهای دیگر تصریح کرد: اگر رابطه‌ی مالی و تجاری با چین ،کره جنوبی، ژاپن و روسیه این موانع به هر دلیلی برداشته می شود. این موانع چرا برای کشورهای مسلمان خواهر و برادرهای مسلمان ما برداشته نشود؟ به طور متقابل همه‌ی کشورها با هم. یعنی یک شبکه‌ای از قوانین و مقررات تسهیل کننده ایجادشود به اتکای آن تک تک مقررات این کشورها بتوانند با هم بیشتر کار کنند و همکاری دولت‌ها خیلی می توانداثرگذار باشد، اخبار و اطلاعاتی که منتشر می شود، بدبینی و خوش‌بینی نسبت به کشورهای دیگر اتفاق  می افتد. فضای مجازی می‌تواندآسیب زننده باشد. می‌تواند خیلی مفید باشد می‌توان از این فضای مجازی استفاده کرد برای اینکه ارتباط انسانی و فرهنگی و شناخت جوامع اسلامی بیشتر اتفاق بیفتد. تبلیغاتی که می شود، تبلیغاتش محصولاتی که تولید می‌کنند به طور متقابل اتفاق بیفتد، یعنی مثلا چه ایرادی دارد محصولاتی که در ایران تولید می شود در کشورهای مسلمان دیگر تبلیغ شود. محصولات آنها در ایران تبلیغ شود. نه برای اینکه ما برویم آنها را  بخریم ، برای اینکه ما بگوییم ما شما را می‌بینیم ما می‌فهمیم که این محصول، محصول خوبی است و می‌تواند استفاده شود .

خاطرنشان می شود سلسله نشست‌های امت همدل به‌منظور تبیین علمی محورهای سی و پنجمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی و نقد و بررسی الگوی مفهومی «امت واحده اسلامی و تشکیل اتحادیه کشورهای اسلامی» که توسط دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی تدوین شده است، با حضور استادان حوزه و دانشگاه روزهای سه‌شنبه هر هفته برگزار می‌گردد.